Pamuk üretimi artarken, mısır azalacak

Bugünlerde Ege'den Çukurova'ya, Antalya'dan Harran Ovası'na büyük bir telaş ve heyecan yaşanıyor. Çiftçi tarlaya pamuk tohumu ile birlikte umut ekiyor. Geçmiş yıllara göre göre pamuk ekim alanları genişliyor. Yıllardır pamuğu unutanlar bile bu sene pamuk ekiyor.

Ekim alanlarına bakılırsa, bu yıl pamuk üretimi artacak, mısır üretimi azalacak. Bunun yansımaları nasıl olacak?

Çiftçinin yeniden pamuk üretimine dönmesi elbette çok önemli. Çünkü, Türkiye'nin buna ihtiyacı var.

Türkiye'nin yıllık lif pamuk ihtiyacı 1.5 milyon ton civarında. Bunun yarısından çoğu ithal ediliyor. Dolayısıyla üretimin artması ile ihtiyacın daha büyük bölümü yerli üretimden karşılanacak.

Ulusal Pamuk Konseyi'nin verilerine göre, Türkiye'nin son 5 sezondaki üretim verilerine bakıldığında 2012-2013 sezonunda 488 bin hektar olan pamuk ekim alanı 2016-2017 sezonunda 415 bin hektara geriledi. Bu yıl ise ekim alanında ciddi bir artış bekleniyor.

Lif pamuk üretimi, 2012-2013 sezonunda 858 bin ton olurken 2015-2016 sezonunda 738 bin tona düştü. 2016-2017'de ise 756 bin ton olarak gerçekleşti. Bu yıl üretimin 900 bin tona ulaşması bekleniyor.

Türkiye, 2013-2014 sezonunda 932 bin ton pamuk ithal ederken, hem tüketimin azalması hem de dövizdeki artışın da etkisi ile ithalat 2016-2017 sezonunda 693 bin tona geriledi.

Bütün bu verilere bakıldığında Türkiye'nin pamuk üretimini artırması gerektiği çok net olarak görülüyor.

Çiftçiler bu verilere bakarak mı pamuk ekimine yöneldi?

Elbette ki hayır. Çiftçi üretime karar verirken bu verilere bakmaz. Alacağı destek ve üründen kazanacağı paraya bakar. Bir de komşusuna bakar. Pamuğa bir yönelme olduğunu görünce o da pamuk ekmeye karar verir.

Pamuk ekimine yönelen çiftçinin daha çok destek alacağı umudu var. Pamuk fiyatının yükselmesi ve alternatif ürünlere göre daha çok para kazanma umudu ile ekim yapıyor.

Mısırdan pamuğa yönelmenin nedenleri

Çiftçiye bu umudu veren ve böyle düşünmesini sağlayan bazı nedenler var.

Nedir onlar?

1- Hükümet, bu yıl uygulamaya başladığı Milli Tarım Politikası ile bitkisel üretimde "Havza Modeli"ni benimsedi. Hangi ürün hangi havzada daha verimli üretilecekse, o ürüne sadece o havzalarda desteklenecek. Bu çerçevede 21 ürün desteklenecek. Pamuk o ürünlerden birisi. Mısır da bu ürünler arasında, fakat "su kısıtı olan yerlerde mısır desteklenmeyecek" şartı var.

2- Havza modeli kapsamında destekleme kapsamındaki 21 üründe çiftçilerin kullandığı mazotun yarısı devlet tarafından karşılanacak. Dolayısıyla mazot desteği alacağı için çiftçi pamuk ekimi yapıyor.

3- Son yıllarda pamuğun alternatifi mısır oldu. Pamuk ekiminden kaçan çiftçi mısır ekiyor. Havza Modeli ile mısır ekimi konusunda bazı kısıtlamalar getirildi. Özellikle su kısıtı olan, yani suyun yetersiz olduğu havzalarda mısır üretimi destekleme kapsamı dışında tutuldu.. Devlet, "bu havzada yeterli suyumuz yok, mısır ekersen destek vermem" dedi. Bu uygulama çiftçileri pamuk ekimine yönlendirdi.

4- Destekleme politikası mısırın aleyhine, pamuğun lehine değişti. Kütlü pamukta kilo başına destekleme primi 2011 yılında 42 kuruş iken 2012'de 46, 2013'te 50, 2014'te 55, 2015'te 65 ve 2016'da 75 kuruşa çıkarıldı. Aynı dönemde dane mısırda kilo başına prim hep 4 kuruşta kaldı. 2016'da ise mısırda destek yarı yarıya azaltılarak 2 kuruşa düşürüldü.
Bu yıl pamuk priminde yine artış olması, mısırın ise sabit kalması bekleniyor. Destekleme primindeki bu uygulama da pamuk ekiminin artmasında bir başka önemli etken.

5- Pamuk ekim alanındaki genişleme geleneksel üretim bölgesi olarak adlandırılan Ege, Çukurova, Antalya, Antakya'da da görülüyor. Fakat daha büyük artışın, ülke üretiminin yarısını karşılayan Güneydoğu Anadolu'da özellikle Urfa ve yöresinde olması dikkat çekiyor. Bunun en önemli nedeni ise, bölgede daha çok alanın sulamaya açılması. Sulama alanlarındaki genişlemeye bağlı olarak pamuk ekim alanları da artıyor.

Pamuk üretim alanlarının genişlemesi bilinçli ve planlı yapılıyor mu?

Gördüğümüz kadarıyla bilinçli bir planlama ve yönlendirme yok. Daha doğrusu pamuk ekimini artırırken mısır ve diğer ürünlerdeki üretimin azalmasının bir analizi yapılmıyor.

Pamuk ekimine yönelen çiftçiler, daha çok mısır ekenler. Şimdi, mısır ekimi azaldığında hayvancılık sektörü bundan olumsuz etkilenecektir. Zaten yem hammaddelerinde büyük oranda dışa bağımlı olan Türkiye'nin bu bağımlılığı daha çok artacaktır. Türkiye daha az pamuk ithal edecek ama, daha çok mısır ithal edecektir.

Oysa, Türkiye hem mısır hem de pamuğa ihtiyacı var. Bu ihtiyacın tamamını üretecek potansiyele, toprağa, çiftçiye sahip. Son 15 yıllık döneme bakıldığında mısır üretimi 1.5-2 milyon tondan 6 milyon tonun üzerine çıktı. Bu büyük başarı. Fakat bu başarının analizi yapılmadı. Tıpkı pamukta yaşanan çöküşün analizi yapılmadığı gibi.

Özetle, çiftçi mısır ekiminden pamuk üretimine yöneldi. Pamuk üretimimiz artacak ama mısır üretimi düşecek. Pamuk ithalatı azalacak, ama mısır ithalatı artacak. Buna sevinmek mi gerekir, üzülmek mi? Karar sizin.