Özelleştirmede finansman sorunu kadar değişen şartların da önemi var

İzmir Alsancak Limanı özelleştirmesini kazanan konsorsiyum, ihale işleminin uzadığı sürede değişen şartlar nedeniyle 15 milyon dolarlık teminatını yaktı. İhalede ikinci sırada olan Çelebi Grubu da işi kabul etmedi.

Tabii ki finansman sorunu önemli idi ama daha da önemlisi, ihaleden sonra dünyada deniz ulaştırmacılığında şartların değişmesi, trafiğin gerilemesi idi.

Şimdi gündemde doğalgaz ve elektrik dağıtımı ile ilgili özelleştirme ihalelerindeki iptaller var. Bu iptallerde de önemli rakamlarda teminatın yakılması söz konusu.

Geçen yıl sonunda üst üste çok sayıda elektrik dağıtım şebekesi için özelleştirme idaresi tarafından ihale açıldı. Bu ihalelerde milyar dolarlık teklifler havada uçuştu.

Şimdi ihaleyi kazananlarda bir gevşeme var.

- Bazıları ,rekabet yarışına kapılarak yüksek fiyat verdiklerinin farkına vardı.

- Bazıları eğer üretim artışında sorunlar olur ise dağıtımda başarılı olmanın imkansız. olduğunun farkına vardı.

- Bazıları ödenecek paranın ve bu paranın finansman yükünün, dağıtım geliri ile karşılanamayacağını yeni yeni hesapladı.

- Bazıları ise ödenecek dövizi bulmanın güçlüğünü ve imkansızlığını gördü.

Bugüne kadar gaz ve elektrik dağıtımı ihalesini kazanan iki büyük sermaye grubu, taahhütlerini yerine getiremeyeceklerini beyan etti.

Piyasada bu konulara yakın olanlar, bu iki sermaye grubunun durumunun son olmayacağını daha başka grupların da onları izleyeceğini belirtiyorlar.

Dikkat edilmesi gereken şudur: İki sermaye grubu ülkenin en büyük sermaye gruplarından. Konuya yakın ve de finansman bulmada en büyük şansa sahip oldukları bilinen gruplar.

İzmir Limanı özelleştirmesinde örneği görüldüğü gibi, birinci sıradakilerin teminatlarını yakmayı göze alarak işten vazgeçmelerinden sonra ikinci sıradakilerin de bu işlere talip olmayacakları söyleniyor.

Acaba bu tablodan ne dersler alınabilir?

Görülüyor ki, piyasanın bütününün ve de girişimcilerin bir "hazım gücü" var. Bu gücün üzerindeki yüklenmeler hazmedilemiyor.

Elektrik dağıtım sisteminin özelleştirilmesi için ihaleler üst üste gelince ve bu ihalelerin toplam finansman ihtiyacı 10 milyar doları aşınca, piyasa da, girişimcilerimi de bu yükü kaldıramıyor.

Özelleştirme yaparken devletin, en yüksek parayı bir an önce alma çabasının sadece bu görevi ve sorunluluğu üstlenebilecek güç ve yetenekteki girişimciler üzerinde değil ,ekonominin bütünü üzerinde de olumsuz etkileri ortaya çıkıyor.

İşte bu nedenle, olan biteni olağan saymamak gerekir. "Nasıl olsa ikinci sıradakiler bu işi yapar… Süre uzatılır ise nasıl olsa girişimciler parayı bulur... Daha olmaz ise ihaleler tekrarlanır. Daha yüksek fiyat ile bu işi yapacaklar bulunur" şeklindeki değerlemeler yanlıştır. Yanıltıcıdır.