Özel sektör dış kredi kapatmada Merkez Bankası’nı dinlemedi

Bazı rakamları günü gününe izleme şansımız yok, aslında bu da normal. Ekonomideki önemli bir takım gelişmelerin yansımalarını görebilmek için ister istemez beklemek gerekiyor. Suya atılan taşın halkaları oluşacak olaşmaya da, etki ne kadar olacak, bunu görmek için beklemek şart.

FED mayısta suya bir taş attı. Tüm dünya irkiliverdi birden. Her kafadan bir ses çıkıyordu. Gelişmekte olan ülkeler bu karardan ne kadar etkilenirdi, kim ne yapardı, yapmalıydı... Türkiye de iyi kötü nasibini alacaktı kuşkusuz, Merkez Bankası nasıl bir tutum takınacaktı...

Merkez Bankası’ndan bu konudaki en önemli çıkışın ne zaman geldiğini ya da tarihi açıklamanın ne zaman yapıldığını ezberledik artık. Başkan Erdem Başçı’nın ağustos sonundaki açıklaması… Ne demişti Başçı o konuşmada çok özet olarak, “Kur artışına karşı faizi artırmayacağız, dövizin belini kırarız, dolar kurunun yılı 1.92’den kapatması sürpriz olmaz, o yüzden reel sektör pozisyon kapatmak için acele etmesin”.

Bu açıklamanın üstünden iki buçuk ay geçti. Ancak biz bu açıklamadan bir ay sonrasına ilişkin verilere sahibiz henüz. Yani son bir buçuk ayın verileri yok. Ve bu bir aylık verilere bakıyoruz, reel sektör pozisyon kapatma konusunda Merkez Bankası’nı pek de dinlememiş. 

Dış ticari krediler kapatılıyor

Merkez Bankası’nın dün açıkladığı veriler, özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli ticari kredilerin yılın üçüncü çeyreğinde belirgin şekilde azaldığını ortaya koyuyor. Kısa vadeli ticari krediler, yılın ilk çeyreğinde sırasıyla 3.3 ve 3.4 milyar dolar artmıştı. Üçüncü çeyrekte ise 2.7 milyar dolarlık bir azalma var.

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli ticari kredilere ilişkin verilerde 2004 yılına kadar geri gidilebiliyor. Ve görüyoruz ki, söz konusu krediler geçmişte herhangi bir yılın tümünde bile bu yılın üçüncü çeyreğindeki kadar azalmamış. Bu da çok açık biçimde, “Dolar yılı 1.92’den kapatır, dolayısıyla borç ödemek için aceleye gerek yok” diye düşünülmediğini, en azından borç ödenirken yeni kredi almaktan kaçınıldığını ve bakiyenin aşağı çekildiğini gösteriyor.

Toplam kısa vadeli de azaldı

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi; ticari kredi hariç ve ticari kredi başlığı altında izleniyor. Ticari kredilerdeki durumu aktardık, üçüncü çeyrekte belirgin bir azalma var. Ticari kredi hariç kısa vadeli borçta ise üçüncü çeyrekte 2.7 milyar dolarlık artış söz konusu. Ancak ticari krediler bu tutardan çok az da olsa daha fazla azalınca, özel sektörün yurtdışından sağladığı toplam kısa vadeli kredi üçüncü çeyrekte 33 milyon dolar azaldı.

Uzun vadelide artış hızlanıyor

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu, üçüncü çeyrekte ticari kredilerdeki azalma sayesinde yerinde saydı. Buna karşılık, uzun vadeli borç üçüncü çeyrekte 4.2 milyar dolar arttı. Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu eylül sonunda 147.8 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Aynı tarihteki kısa vadeli borç ise 30.4 milyar doları ticari kredilerden, 39.3 milyar doları ticari olmayan kredilerden oluşmak üzere 69.8 milyar dolar düzeyinde. Buna göre özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa ve uzun vadeli borç toplamı 217.5 milyar doları bulmuş durumda. Özel sektörün toplam borcu, yılın ilk üç çeyreğinde 20.9 milyar dolarlık artış gösterdi. Bu artışın 12.4 milyarı kısa vadelilerden, 8.6 milyarı uzun vadelilerden kaynaklandı.

Toplam kısa vadeli borç

Bu arada, toplam kısa vadeli dış borç verisi Merkez Bankası tarafından bugün açıklanacak. Böylece özel sektörün bugünkü konumuzu oluşturan “yurtdışından sağladığı borca” ek olarak yurtdışı yerleşiklere karşı olan, ancak yurtiçinde oluşan borcunu da görmüş olacağız. Türkiye’nin eylül sonundaki toplam dış borcunu görebilmek için ise Hazine’nin 31 Aralık’ta yapacağı açıklamayı beklememiz gerekecek.