Özel sektör dış borcunun vadesini uzatma çabası içinde

Bu köşede 17 Nisan’da özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa ve uzun vadeli kredi borcunun şubat sonundaki düzeyini aktarmıştık. Özel sektör, yurtdışından sağladığı kredi borcunu ocakta 2.6 milyar dolar azaltmış, ancak şubatta 1.3 milyar dolarlık bir artış ortaya çıkmıştı. Dolayısıyla yılın ilk iki ayında borç toplam olarak 1.3 milyar dolar azalmıştı. Bu verileri hatırlatmak istedik; çünkü bu kez özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcuna ek olarak, yurtdışı yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan yükümlülüklerin de kapsandığı genel toplama ilişkin verileri aktaracağız. Yeni veriyi sunmadan önce, 17 Nisan’da yer verdiğimiz verilerle olan farklılığa vurgu yapmak istedik.

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu şubat sonu itibariyle 71.9 milyar dolar düzeyinde. Bu tutarın 30.3 milyar dolarını ticari krediler, 41.6 milyar dolarını da diğer krediler oluşturuyor. Özel sektörün yurtdışı yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan yükümlülükleri de geçtiğimiz günlerde yine Merkez Bankası tarafından açıklandı. Söz konusu yükümlülükler, TL ve döviz cinsi mevduatlardan oluşuyor. İşte yurtdışı yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan bu yükümlülüklerin düzeyi şubat sonu itibariyle 35.5 milyar dolar. Bu yükümlülükler ocak ayında 1.7 milyar, şubatta da 975 milyon dolar olmak üzere iki ayda 2.7 milyar dolar geriledi. 

Özel sektörün yurtdışından sağladığı krediler şubatta 156 milyon dolar artmıştı. Yurtiçinde oluşan yükümlülükler ise 975 milyon dolar gerileyince, özel sektörün kısa vadeli borcu toplamda 819 milyon dolar azalmış oldu.
Ocak-şubat ayları toplamında ise yurtdışından sağlanan kısa vadeli kredi borcunda yaklaşık 2 milyar dolarlık, yurtiçinde oluşan yükümlülüklerde 2.7 milyar dolarlık azalma ortaya çıktı; böylece özel sektörün toplam kısa vadeli borcu iki ayda 4.7 milyar dolar geriledi.

Uzun vadeli artıyor

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli dış borcunu azaltma çabası içinde olduğu çok açık. Yurtiçinde oluşan yükümlülükler ise yurtdışı yerleşiklerin tercihi olarak azalıyor. Yabancılar mevduatlarını azaltmayı tercih ettikleri için bu kalemde kendiliğinden bir azalma söz konusu. Ama sonuç ortada; özel sektörün kısa vadeli dış borcu iki ayda 4.7 milyar dolar azalmış durumda.
Özel sektör kısa vadeli borcunu azaltıyor azaltmasına ama, uzun vadeli kredilerde ters yönde bir hareket söz konusu. Uzun vadeli kredilerini ocakta 491 milyon dolar azaltan özel sektör, şubatta 1.1 milyar dolarlık bir artış gerçekleştirdi. Böylece, uzun vadeli kredilerde iki ayda 656 milyon dolarlık artış oldu.

Kısa vadelinin payı 1 puan düştü

İlk iki ayda kısa vadeli borç 4.7 milyar dolar azalırken, uzun vadeli borcun 656 milyon dolar artması, doğal olarak toplam borç içinde pay dağılımını da etkiledi. Özel sektörün geçen yılın sonunda 268.2 milyar dolar olan borcunda kısa vadeliler yüzde 41.8, uzun vadeliler yüzde 58.2 pay alıyordu. Şubat sonuna geldik; toplam borç 264.2 milyar dolara, bu borç içinde kısa vadelilerin payı yüzde 40.7’ye indi, dolayısıyla uzun vadelilerin payı da yüzde 59.3’e yükseldi.

Biraz önce de vurguladığımız gibi, kısa vadeli borçtaki azalmanın bir kısmı, yabancılar TL ve döviz cinsi mevduatlarını azaltma yoluna gittikleri için bir anlamda istem dışı. Ama kuşku yok ki özel sektör de zaten özellikle kredi olarak edindiği kısa vadeli borcu azaltma çabası içinde. Bu durum da rakamlara somut olarak yansıyor zaten. 

Ödenecek borç azalıyor

Bu arada, orijinal vadesine bakılmaksızın, vadesi bir yıl içinde dolacak ve şubat sonu itibariyle bir yılda ödenecek olan dış borç tutarı 162.3 milyar dolara indi. Bir yıl içinde ödenecek borç toplamı kasımda 168 milyar doların üstünde bulunuyordu.

Şubattan itibaren bir yılda gerçekleştirilecek 162.3 milyar dolarlık ödemenin 138.7 milyar dolarını özel sektör yapacak. Özel sektör kuruluşları arasında ilk sırayı 87.6 milyar dolarla finansal kuruluşlar alıyor. Finansal kuruluşların ödemesinin ise 79.7 milyar dolarını bankalar, 7.8 milyar dolarını bankacılık dışı kesim gerçekleştirecek. Şubat itibariyle bir yılda finansal olmayan kuruluşların ödeyeceği dış borç ise 51.2 milyar dolar düzeyinde.