Özel sektör dış borçta rahat

Küresel krizin özel sektörü dış borç yönünden çok zorlayacağı, yeni kredi alınamayacağı, bağlı olarak ödemelerde ciddi sıkıntılar yaşanacağı düşünülüyordu. Ama korkulan olmadı, özel sektör, dış borç çevirme konusunda bu yılı rahat atlattı. Rakamlar bunu söylüyor. Özel sektör kuruluşlarının yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcuna ilişkin bakiye, yılın ilk dokuz ayında yüzde 6 oranında 8.4 milyar dolar azaldı. İlk dokuz ayda, finansal kuruluşların borcu yüzde 10.7 oranında 4.4 milyar, finansal olmayan kuruluşların borcu ise yüzde 4 oranında 4 milyar dolar geriledi.

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kredilere ilişkin borç bakiyesi geçen yıl sonunda 140.6 milyar dolara ulaşmıştı. Bu borcun 41.1 milyarı finansal kuruluşlara, 99.5 milyarı ise finansal olmayan kuruluşlara aitti. Bu yıl eylül ayına gelindiğinde ise borç bakiyesi 132.2 milyara indi. Eylül sonunda finansal kuruluşların 36.7 milyar, finansal olmayan kuruluşların ise 95.5 milyar borcu bulunuyor.

Hızla gerileyeceği beklenen bir borcun az azalmasının temelde iki nedeni olabilir. Ya ödeme yapacak kaynağı bulamazsınız ve ödemelerinizi aksatırsınız ya da ödeme yapacak kaynak yönünden herhangi bir sıkıntı çekmez ve borcunuzu sorunsuz bir şekilde ödemeye devam edersiniz. Bir üçüncü olasılık daha var tabii ki, aslında gerçek anlamda borçlu değilsinizdir de, kendi kaynağınızı "borç" gibi kullanıyorsunuzdur, dolayısıyla parayı bir cebinizden diğer cebinize aktarmaktasınızdır.

Bu üç olasılıktan ilki hiç söz konusu olmadı. Yani, borcun ödenmesinde sıkıntıya düşülmesi gibi bir durum hiç gündeme gelmedi. Çünkü ne borcunu ödeyememekten dolayı sıkıntıya düşen bir kuruluş oldu, ne de özel sektörün neredeyse topluca denilecek biçimde borç ödemek için dövize hücum ettiğini ve kurların yükselmesine yol açtığını gördük. İşte onun için "özel sektör dış borç çevirme konusunda bu yılı rahat atlattı" diyebiliyoruz.

Özel sektör, bu yılın ekiminden gelecek yılın eylül sonuna kadar olan dönemde 38.6 milyar dolar uzun vadeli kredi borcu ödeyecek. Bu dönemin iki ayı zaten geride kaldı. Bu yıl borç ödemekte sorun yaşamayan özel sektör, acaba 2010'da farklı bir tabloyla karşılaşır, bir takım sıkıntılar ortaya çıkar mı? Doğrusu pek sanılmıyor.

Birincisi; öyle aylık bazda özel sektörü zorlayacak boyutta ödeme söz konusu değil. Bu yılın aralık ayından gelecek yılın eylül ayına kadar olan on aylık dönemde aylık bazda en yüksek ödeme 4.1 milyar dolarla aralık ayında. Bu on aylık dönemde, aylık olarak ortalama 3 milyar dolar ödenecek. Yani, ödemede özel sektörü zorlayacak bir düzey söz konusu değil.

İkincisi; bu borcun kime olduğu konusu. Tutarını tam olarak bilme şansımız bulunmamakla birlikte, özel sektörün dış borç olarak kendi kaynağını kullanmakta olduğu gerçeği ortada. Dolayısıyla bu da özel sektörü rahatlatan ikinci etken.

Sonuç olarak, özel sektörün yurtdışında sağladığı ya da sağlamış göründüğü uzun vadeli kredileri geri ödemekte bu yıl olduğu gibi gelecek yıl da bir sorun yaşaması beklenmiyor.