Özel sektör de, yabancılar da “Ne olur, ne olmaz” diyor

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa ve uzun vadeli dış kredi verilerini dün aktarmıştık. Özellikle yurtdışından sağlanan kısa vadeli ticari kredilerde yılın üçüncü çeyreğinde ortaya çıkan gerileme dikkat çekiyordu. Söz konusu krediler yılın ilk iki çeyreğinde sırasıyla 3.3 ve 3.5 milyar dolar arttıktan sonra üçüncü çeyrekte 2.7 milyar dolarlık bir gerileme göstermişti. Ticari kredi dışında kalan yurtdışından sağlanan kısa vadeli borçta ise artış sürüyordu.

Merkez Bankası bugün toplam kısa vadeli borç verilerini açıkladı. Böylece özel sektörün yurtdışından sağlanan kredi borcu dışında kalan yükümlülüklerini de öğrenmiş olduk. Özel sektörün yurtdışı yerleşiklere olan TL ve döviz cinsi mevduat gibi yükümlülüklerini gösteren borç kaleminde de azalma var. Söz konusu kalemde yılın ilk iki çeyreğinde sırasıyla 4 milyar ve 3.8 milyar dolarlık artış olmuştu. Üçüncü çeyrekte ise 963 milyon dolarlık bir gerileme yaşandığı ortaya çıktı.

Böylece, özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi ile yurtdışı yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan yükümlülüklerinin toplamından meydana gelen kısa vadeli toplam borç ilk çeyrekte 12.4, ikinci çeyrekte 7.8 milyar dolar arttı; son çeyrekte ise 996 milyon dolarlık bir azalma oldu.

Özel sektörün toplam kısa vadeli borcu eylül sonu itibariyle 107.8 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Bu tutarın 39.3 milyarı yurtdışından sağlanan ticari kredi hariç borçlardan, 30.4 milyarı yine yurtdışından sağlanan ticari kredilerden, 38 milyarı da yurtdışı yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan yükümlülüklerden meydana geliyor.

Üçüncü çeyrekte toplam borç da azaldı

Özel sektörün toplam uzun vadeli borcuna ilişkin verileri dün aktarmıştık. Yeniden hatırlatmak gerekirse, uzun vadeli borç toplamı üçüncü çeyrekte 2.8 milyar dolar artarak 146.2 milyar dolara çıktı.

Böylece, özel sektörün toplam dış borcu 107.8 milyar doları kısa vadeli, 146.2 milyar doları da uzun vadeli olmak üzere 254 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

İlk bakışta toplam borçta bir artış varmış izlenimi uyanıyor. Çeyrekler itibariyle bakınca durum buna işaret ediyor çünkü. Ancak, eylül sonunda 254 milyar dolar olan borç, bir önceki çeyreğe göre 1.8 milyar dolar artmışsa da, yalnızca eylül ayında yaklaşık 2 milyar dolarlık bir gerileme söz konusu.

Üçüncü çeyrek toplamında bir artış oldu; ancak önceki çeyreklerdeki artışla kıyaslandığında çok belirgin bir yavaşlama var. Özel sektörün toplam dış borcu ilk çeyrekte 12.7 milyar, ikinci çeyrekte 11.8 milyar artmıştı, son çeyrek artışı ise yalnızca 1.8 milyar dolar oldu.

Yabancı, TL mevduatını çekti

Yılın üçüncü çeyreğinde bankaların kısa vadeli dış borcu 2.3 milyar dolar arttı. Bu artış, TL cinsi mevduattaki 3.1 milyar dolarlık azalmaya rağmen ortaya çıktı. Söz konusu çeyrekte krediler 3 milyar, döviz tevdiat hesapları 1 milyar, banka mevduatı 1.4 milyar dolar artarken, TL cinsi mevduatta 3.1 milyar dolarlık azalma yaşandı. TL cinsi mevduattaki toplam yüzde 24 azalmanın yüzde 6 kadarı TL’nin değer kaybından kaynaklandı, gerilemeye yol açan asıl etken ise yabancıların TL mevduatlarını çekmeleri oldu. Yabancıların TL mevduattan kaçmalarının nedeni ise çok açık elbette. Döviz kurunun söylenen düzeyde tutulabileceğine olan güvensizlik, yabancıyı TL’den uzaklaşmaya itti.

Bu arada, yılın üçüncü çeyreğinde toplam kısa vadeli dış borç stokunun yalnızca 170 milyon dolar artarak 125.3 milyar dolara çıktığını da belirtelim. Toplam kısa vadeli dış borç yılın ilk çeyreğinde 13.9 milyar, ikinci çeyreğinde 10.6 milyar dolar gibi çok hızlı artışlar kaydetmişti.