Özel sektör borcuna parite desteği

Son günlerde biraz toparlanır gibi olsa da euronun dolar karşısında son dört yılın en düşük düzeyine inmesinin yol açtığı olumsuzlukları bilmeyen yok. Ancak bu durum, hesaben de olsa bazı olumlu durumlar da yaratmıyor değil. Özel sektörün uzun vadeli dış borcundaki parite farkı da bunlardan biri.

Özel sektörün mart sonunda 121.1 milyar dolar düzeyinde bulunan uzun vadeli dış borcu 1.1 milyar dolar azalarak nisan sonunda 120 milyar dolara indi. Bu gerilemenin 640 milyon doları kur farkından kaynaklandı.

Euro, dış borcun düşük görünmesini sağlayan, TL ise borcun büyük görünmesiyle sonuçlanan kur etkisi yarattı.

Euronun dolar karşısındaki değer kaybı, bir ayda tam 767 milyon dolarlık bir kur farkı ortaya çıkardı. Mart sonunda 1.3489 düzeyinde bulunan parite, nisan sonunda 1.3240'a indi. Mayıstaki parite değişimine göre çok küçük kalan bu oynama bile 770 milyon dolarlık bir kur farkı oluşturdu.

Türk Lirası ise borcu artırıcı yönde etki yaptı. Türk Lirası'nın nisan ayında dolar karşısında değer kazanması, TL cinsinden dış borçları kur farkı etkisiyle 144 milyon dolar artırdı. Mart sonunda 1.5215 olan dolar kuru, nisan sonunda 1.4804'e inmişti.

Asıl etki mayısta

Dolar-euro paritesinin dış borçları azaltıcı yöndeki etkisi mayıs ayında rekor düzeye çıkacak. Özel sektörün nisan sonu itibariyle 30.7 milyar euro dış borcu bulunuyor. Bu borcun euro cinsinden hiç değişmediği ve mayıs sonunda da sabit kaldığı varsayılırsa, kur farkından kaynaklanacak etki mayısta tam 2.6 milyar dolar olacak. Bu büyük fark, nisan sonunda 1.3240 olan paritenin mayıs sonunda 1.2386'ya inmiş olmasından kaynaklanacak.

Türk Lirası cinsi borçtan kaynaklanan kur farkı ise mayısta yön değiştirecek. Nisan sonunda 1.4804 olan dolar kurunun mayıs sonunda 1.5514'e çıkması, yani Türk Lirası'nın değer yitirmesi dış borcun düşük görünmesini sağlayacak. TL cinsi dış borçtan kaynaklanan kur farkı, nisan sonundaki TL cinsi borç sabit kaldığı takdirde, mayıs ayı için 245 milyon dolar olarak hesaplanıyor.

Böylece mayıs ayında euro ve TL'den kaynaklanan ve toplam dış borcun küçük görünmesini sağlayacak olan toplam kur farkı 2.9 milyar dolara yaklaşacak. Bu etkiyle, nisan sonunda 120 milyar dolar düzeyinde bulunan özel sektörün uzun vadeli dış borç bakiyesi mayıs sonunda bir anda 117 milyar dolara kadar gerileyecek.

Özel sektörün uzun vadeli dış borcu yılsonu itibariyle rekor düzeye 139 milyar dolarla 2008'de ulaştı. Dış borç 2009 sonunda 127 milyar dolara, bu yılın ilk çeyreği sonunda 121 milyar dolara, nisan sonunda da 120 milyar dolara indi. Böylece borç stoku son 16 ayda 19 milyar dolar azalmış oldu. Bu azalmada kur farkı etkisi hemen hemen hiç yok. 2009'un tümü ve bu yılın ilk dört ayında kur etkisi dış borcu azaltmadığı gibi 87 milyon dolar da artırdı.