Özel sektör Ar-Ge ve tasarım merkezleri
HAKAN ŞİRİN - Mali Müşavir
Ülkemizde katma değeri yüksek, inovatif ürünlerin üretilmesi konusundaki boşluk ciddi sanayi verilerinden görüldüğü gibi, toplumu gözlemlediğimizde de gayet net anlaşılmaktadır. Bu evsaftaki ürünlerin ithalatçısı konumunda kalmak, 2023 hedefl erimiz ile çelişen bir durum olurdu. Bu konuda atılan bir adım ise 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun 12.03.2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesidir. Geçen süreçte güncel şartlara uyarlanması düzenlemelerinin yer aldığı 6676 sayılı Kanun ile güncellemeler yapılmış, kanuna ilişkin Uygulama Yönetmeliği 10.08.2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanunun dikkat çeken yanı sağlamış olduğu destekler olarak karşımıza çıkmaktadır. Destekler ana başlıkları itibariyle Ar-Ge ve tasarım indirimi, gelir vergisi stopaj teşviki, sigorta primi işveren hissesi desteği, damga vergisi istisnası, gümrük vergisi istisnası ve temel bilimler desteği olarak altı ana grupta sınıflandırılmıştır. Söz konusu desteklerden yararlanabilmek için Ar-Ge Merkezi veya Tasarım Merkezi belgesine sahip olmak gerekiyor. Şimdi kısaca bu desteklerden bahsedeceğiz.
Ar-Ge ve tasarım indirimi desteği, belge müracaatı esnasında sunulan projelerin gerçekleştirilmesi için yaptığınız harcama tutarının tamamını gelir veya kurumlar vergisi matrahından düşebiliyorsunuz. Geçici vergi dönemlerinde de bu uygulamadan yararlanmak mümkün. Örnekleyecek olursak, Tasarım Merkezi belgesi olan A firması yıl sonu itibariyle 500 bin TL bu kapsamda harcama yapmıştır. Bunun yanı sıra A firması yıl sonu itibariyle 750 bin TL vergiye tabi matrahı bulunmaktadır. Bu durumda A firması yıl sonunda 750 bin TL üzerinden değil yaptığı 500 bin TL harcamanın düşülmesi sonucu 250 bin TL üzerinden vergi ödeyecektir. Kurumlar vergisi uygulamasında ilave iki avantaj daha var. Tamamlanan proje harcamaları tutarından yüzde yirmi amortisman ayırarak ikinci kez bir indirim imkanı sağlanmış. Üçüncü avantaj da bazı konulardaki kriterlerden bir önceki yıla göre en az yüzde 20 artış sağlayan Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde, o yıl yapılan Ar-Ge ve tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artış tutarının yüzde 50’si ilave olarak indirime konu edilecektir.
Gelir Vergisi Stopaj Desteği ise bu kapsamda çalışan personellerin ücretlerinden kesilen gelir vergisinden AGİ düşülmüş rakamına; doktoralı olanlar veya temel bilimlerden birinde (matematik, fizik, kimya ve biyoloji) yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 95, yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimlerden birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90, diğerleri için yüzde 80 oranında tahakkuktan terkin uygulanır. Burada tahakkuktan terkin ifadesi, ödenmeyecek olan gelir vergisi tutarının işverene kalması hükmünü getirmektedir. Yani bu oranlara isabet eden tutarlar işçiye değil işverene kalan rakamladır.
Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği ise, bu kapsamda çalışan personellerin SGK işveren hissesinin yarısı Maliye Bakanlığınca karşılanarak bu tutarda işverene kalmaktadır.
Damga vergisi istisnası, başta ücret bordrosunda hesaplanan ve Ar-Ge veya tasarım merkezi faaliyeti kapsamında düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna tutulmasıdır. Dolayısı ile bu kapsamda yapılan yüksek bedelli sözleşmeler damga vergisi yükünü doğurmamaktadır.
Gümrük vergisi istisnası ise kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge, yenlik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmada kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan istisnadır.
Temel bilimler desteği, temel bilimler alanında en az lisans derecesine sahip Arge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, bu personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık tutarı kadarlık kısmı iki yıl süreyle bakanlık bütçesine konulacak ödenekten karşılanmaktadır. Buradaki ince husus, sadece tasarım merkezleri bu kapsamda olmayı sadece Ar-Gge merkezlerince istifade edilebilmesidir. İlaveten bu kapsamda çalışanların kamu personeli olmaması gerekmektedir.