Özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde yeni fırsat: Arabuluculuk
Mahkemelerde tarafların haklılığına geçmiş olaylardan ve hukuk kurallarından yola çıkılarak karar verilmektedir. Çoğu zaman, verilen karar her iki taraf için de tatmin edici olmamaktadır. Uzun, stresli ve maliyetli yargılama süreci ise, tarafl arın yeniden ilişki kurmasını zorlaştırmaktadır. Tarafl arın kendi çözüm yollarını üçüncü bir kişinin yardımıyla ürettiği arabuluculuk, özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde yeni bir fırsat olarak karşımıza çıkmaktadır.
Arabuluculuk nedir?
Yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, ancak tarafl arın üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanacak arabuluculuk, hukuk sisteminin geliştiği ülkelerde yaygın bir şekilde uygulanan alternatif bir çözüm yoludur. Arabuluculuk, tarafl arın yaşadığı uyuşmazlığı, tarafsız bir üçüncü kişinin yardımı ile çözmeye çalıştıkları bir süreçtir. Arabulucu, bu süreçte, hakem ya da hakim olmadığından, karar verici bir rol üstlenmez. Tarafl ara çözüm dahi önermez. Uyuşmazlığın tarafl arı, uzlaşmak suretiyle kendi çözüm yollarını üretirler.
Arabulucuya başvurmanın avantajları nelerdir?
Yargılamanın aleniliği ilkesi uyarınca, duruşmalar aleni yapıldığından, tarafl arın bilinmesini istemedikleri tüm hususlar herkesçe bilinir hale gelmektedir. Ancak, arabuluculuk sürecinde, gizlilik ve güvenirlik çok önemlidir. Anlaşma sağlanamadığı takdirde, müzakerelerde elde edilen bilgi ve belgeler daha sonra açılacak bir davada delil olarak kullanılamaz. Tarafl ar, mahkemede konuşamayacakları hususları rahatlıkla konuşabilmektedir. Bu yönüyle de, tarafl ar, çözüm yöntemi konusunda daha esnektir. Arabuluculuk, tarafl arın, sosyal ve ekonomik ilişkilerinin devam etmesi için uygun bir yoldur ve dava aşamasına göre, daha kısa süren bir süreçtir. Tarafl arın ulaşacakları sonuç, tarafl arın kontrolü altındadır. Ayrıca, dava aşamasından farklı olarak harç yatırılması ya da tebligat, bilirkişi ve keşif gibi giderlerin ödenmesi söz konusu olmaz.
Arabulucuya ne zaman başvurabilirim?
Arabuluculuk sürecini başlatmak isteyen taraf, karşı tarafl a uyuşmazlık çıktıktan ancak mahkeme ya da tahkime başvurmadan önce arabulucuya başvurabileceği gibi dava açtıktan sonra da başvurabilir. Arabulucuya başvurmak, dava açma hakkından vazgeçmek anlamına gelmez. Ayrıca, kamu düzenini ilgilendiren ve cebri icraya elverişli olmayan konularda tarafl arın arabulucuya başvurması mümkün değildir. Örneğin, nüfus kaydına ilişkin davalar ya da çocukların velayetine ilişkin davalar arabuluculuk faaliyetine konu edilemez.
Arabuluculuk sürecindeki ücret ve masraflar kime aittir?
Arabuluculuk sürecinde, arabulucuya, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi’ne uyarınca ücret ödenir. Tarafl ar, toplantının özel bir toplantı yerinde yapılmasını istiyorsa bu masrafl ara katlanması gerekir. Aksi kararlaştırılmadığı sürece tüm masrafl ar eşit olarak paylaşılacaktır.
Süreç sonunda yapılan anlaşmanın bağlayıcılığı var mıdır?
Arabuluculuk süreci sonunda yapılan anlaşma, asıl uyuşmazlık hakkındaki yetki ve görev kuralları uyarınca tespit edilecek hukuk mahkemesine ibraz edilecektir. Mahkemeden anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi talep edilecektir. İcra edilebilirlik şerhini içeren anlaşma, ilam niteliğinde bir belge sayılır. Dava devam ederken arabuluculuğa gidildiyse, bu iş ve işlemler davaya bakan bu mahkeme tarafından yerine getirilecektir. Mahkemece, sadece, anlaşmanın ve içeriğinin cebri icraya elverişli olup olmadığı ve üzerinde serbestçe tasarruf edilebilecek işler arasında yer alıp almadığı yönlerinden bir inceleme yapılacaktır.