Özel faturalar ve gümrük
Özel faturalarla yapılan ihracatlar her dönemde ilgi kaynağı olmuştur. Burada dikkat edilecek husus KDV'den istisna satışlar için limitler olması halidir.
Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 11/1-b maddesi ile Türkiye'de ikamet etmeyen yolculara yapılan teslimler ihracat istisnası kapsamına alınmış ve bu istisnanın uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, Katma Değer Vergisi Genel Tebliği'nde belirtilmiş bulunuyor.
Bu düzenlemeye göre istisna, verginin satış sırasında tahsil edilip, malın yurt dışına çıkarılışını müteakip alıcıya iade edilmesi şeklinde uygulanıyor.
Ayrıca, 3065 sayılı Kanunu'nun 11/2 maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak, Türkiye'de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı yapılan satışlarda KDV ihracat istisnası ile ilgili olarak da düzenlemeler de yapılmış bulunuyor ki, birçok ülkedeki uygulamaya paralel olan bu durumdan çok sayıda kişinin istifade ettiği biliniyor.
Bu uygulamaya göre; vergi dairesine başvurarak "Türkiye'de İkamet Etmeyenlere Döviz Karşılığı Satışlarda Katma Değer Vergisi İhracat İstisnası İzin Belgesi" alan mükellefler, bu tür satışlarını KDV tahsil etmeden yapabiliyor. İstisna belgesi almak isteyenlerin de bazı şartlara sahip olmaları gerekiyor. Gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olmak ve haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya bilerek kullandığı konusunda rapor yazılmış olmamak koşullarını yerine getirenlere bu belge veriliyor.
İstisna Belgesine sahip mükellefler, Türkiye'de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı yaptıkları satışlarda, aşağıdaki şartların mevcudiyeti halinde katma değer vergisi tahsil etmeden işlem yapabiliyorlar. Yapılan mal satışlarının faturada gösterilen vergisiz bedelleri toplamının öngörülen miktarın üzerinde olması, halinde "Özel Fatura" düzenleniyor. 5 nüsha olarak düzenlenen faturanın1'inci nüshasının alıcıya veriliyor. 2, 3 ve 4'üncü nüshalar malın gümrükten çıkışı sırasında onaylatılıyor, 5'inci nüsha ise satıcıda kalıyor.
Satış bedeline ait döviz, bankalara veya özel finans kurumlarına satılıyor ve buna ilişkin olarak düzenlenecek döviz alım belgesinin aslı veya noter onaylı örneği, ilgili döneme ait katma değer vergisi beyannamesine ekleniyor. Satın alınan malların satın alma tarihinden itibaren 3 ay içinde gümrük kapılarından yurt dışına çıkarılması ve bu gümrük kapılarında onaylatılan özel faturaların çıkış tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde satıcıya intikal etmiş olması gerekiyor.
Gümrükte onaylatma işinin satıcılar tarafından yaptırılması esas olmakla birlikte, alıcıların da özel faturanın 2, 3, ve 4'üncü nüshalarını onaylatıp 4'üncü nüshayı satıcıya intikal ettirmesi mümkündür. Ayrıca, kargo ile yapılan mal göndermelerinde taşıyıcı firma, birden fazla satıcıya ait özel faturaları onaylatarak satıcılara intikal ettirebiliyor. Bu kapsamda yapılan satışlar, ihracat istisnasına ilişkin esaslar çerçevesinde beyan ediliyor.
Bu satışların bünyesine giren vergiler, indirimin mümkün olmaması halinde, bu genel esaslar çerçevesinde mükellefe nakden veya mahsuben iade edilebiliyor.
Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura düzenlenerek vergi tahsil edilmeden yapılan satışlardan beyanname verme süresi içinde döviz alım belgesi temin edilemeyen ve gümrükte onaylanmış özel faturası intikal etmeyenler hakkında dönem beyannamesine ekleniyor ve matrahtan düşülemiyor.
Bu kapsamdaki satışlarda iade hakkı, gümrükte onaylanmış özel faturanın satıcıya intikal ettiği dönemde doğuyor. Keza; Türkiye'de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı satışlarda Katma Değer Vergisi İhracat İstisnası İzin Belgesi alan mükelleflere imalatçılar tarafından yapılacak ihraç kaydıyla teslimlerde, 3065 Sayılı Kanunu'nun 11/1-c maddesi kapsamında işlem yapılabiliyor. İhraç kaydıyla teslimlerde tecil-terkin uygulaması ile ilgili olarak önceki genel tebliğlerde yer alan açıklamalar, İstisna belgeli satıcılara yapılan ihraç kaydıyla teslimler bakımından da geçerli oluyor. Ancak, istisna belgeli satıcılara ihraç kaydıyla teslimde bulunanların tecil edilen vergilerinin terkin işlemleri için, gümrükte tasdik edilen özel fatura nüshasının aslı veya noter ya da yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış örneği ibraz edilmesi şart koşuluyor. Tabi ki; istisna belgeli satıcıların Türkiye'de ikamet etmeyenlere yapacakları istisna kapsamındaki teslimlerden doğacak katma değer vergisi iade alacakları, öncelikle mükellefin kendi vergi borçlarına mahsup ediliyor ve mahsup edilecek vergi olmaması veya iade alacağının tamamını karşılamaması halinde nakden iade yapılabiliyor. Özel faturalar konusunda belirtilen koşul ve kurallara uyulmaması halinde mali mevzuatın yanı sıra gümrük mevzuatınca de gerekli işlemler yapılıyor. Hatta konu ile ilgili olarak çok sayıda inceleme ve soruşturmanın yapıldığını da belirtmek gerekiyor.