Oyunu küresel oynamak isteyenlere öneriler

Şirketlerimiz nihayet sadece Türki­ye gerçekliği ile sınırlı kalmamak gerektiğini anlamaya başladı. Dünya çok büyük bir pazar ve doğru ülkelerde iş yapmak, sizi tahmin edemeyeceğiniz noktalara götürebilir.

Ancak burada en büyük sorun, oyu­nu küresel oynamak isteğine sahip olup, bunu gerçekleştirecek insan, finans, sü­reçler, teknoloji ve organizasyona sahip olmamak. Eğer finansa sahip değilseniz, önce “nakit odaklı yönetime” geçmeniz gerekiyor. Bu konuda çok yazı yazdım, merak edenler eski, yazılara bakabilir­ler. Ancak yeterli finans gücü yoksa, ya da finansa erişim sorunları varsa, kür­sel iş yapma vizyonu sizin için bir hayal olabilir.

Küresel oynamaya karar verdiyseniz

Şirketinizin iyi bir pazar payı, düzenli müşterileri, sağlıklı bir nakit dengesi ol­duğunu varsayarak devam ediyorum. Yurt dışında iş yapmanın birinci koşulu, ürün ve hizmetleriniz için en doğru pazarı bul­mak ve bu pazarın olduğu ya da bu paza­ra çok yakın bir lokasyonu hedeflemek­tir.

Örneğin, mobilya şirketleri için metal ayak üretiyorsanız, mobilya sektörünün yoğun olduğu, metal ayak konusunda so­run yaşayan ve ihtiyacı olan coğrafyaları düşünmelisiniz. Bu konuda tavsiyem, ön­celikle bu pazarları kendiniz araştırma­nızdır. Bunu nasıl yaparsınız? İnternette belirli sektörlere yönelik bilgileri bula­bileceğiniz siteler var. Ayrıca yapay zeka (örneğin chatgpt ya da grok) araçları de­rin araştırma özellikleri sunuyor. Ben bu amaçla bunlardan epey faydalanıyorum. ,

Doğru pazarı, doğru coğrafyayı bulduk­tan sonra, işe doğrudan veya aracılı ihra­cat, greenfield yatırım ya da şirket satın alma ile devam edebilirsiniz. Burada si­zin stratejik öncelikleriniz, finans gücü­nüz, beklentileriniz rol oynar. Ancak gre­enfield yatırım ya da satın alımlar için muhakkak detaylı bir ülke analizi yap­malısınız. Ülkenin mevzuatı, sektörel dü­zenlemeler, uyum risklerini, pazar potan­siyelini, rakipleri, siyasi ortamı detaylıca değerlendirmelisiniz. Bu amaçla hizmet veren danışmanlar ile birlikte çalışabilir­siniz. Sonraki adım, doğru bir fizibilite­dir. Satın alma yapıyorsanız, buna due di­ligence da eklenir.

Esas zorluk nedir?

Buraya kadar işin kolay kısmı. Esas zor­luk, bu ülkelerde iş yapacak doğru insan­ları, süreçleri ve yapıları belirlemektir. Bu yatırım sonrası görev alacak insanların bir kısmı sizin şirketten, bir kısmı yatı­rım yaptığınız ülkeden olacak. Dil, kültür, oryantasyon gibi unsurları iyi yönetme­niz gerekecek. Hukuki ve ticari analizler, destekler sizi hazırlar ama işi başarmak için doğru insanlara, iyi bir networke ve iyi kurgulanmış yönetsel bir sisteme ih­tiyacınız olur. Örneğimizdeki metal ayak üreticisi, Polonya’da bir üretim tesisi ya da depo açacaksa, öncelikle organizasyo­nu, süreçleri, ERP’yi ve görev alacak in­sanları (görev tanımları, doğru insanları görevlendirme) planlamalı.

Ülkemizde küresel oyuncu olmakta en büyük sorunlar bunlar. Yetersiz finans, kalitesiz ülke, pazar, rekabet ve mevzu­at araştırması, hatalı fizibilite, tanımsız organizasyon, yetersiz iş tanımları, tec­rübesiz, dil ve kültürel adaptasyon so­runları olan insanları görevlendirmek, tanımsız süreçler ve prosedürler, ERP kullanmamak ve benzeri konular küresel ölçekte başarıyı önlüyor. Bu konular net­leşmeden, gözü kara şekilde ya da sadece rakipler adım atıyor diye yatırım yapmayı doğru bulmuyorum. Rakipler analizlerin­de hata yapmışsa, batarken sizi de yanla­rında götürürler.

Küresel oyuncu olma isteği çok doğru, ancak bunun için önce Türkiye’deki yöne­tim, organizasyon ve operasyonu toparla­manız, sistematik hale getirmeniz gereki­yor. Türkiye’de iyi yönetimi sağlamadan, yabancı bir ülkede sağlayabileceğinizi as­la düşünmeyin. Bu konuda lütfen ciddi bir hazırlık yapmadan adım atmayın.