Örümcek Adam'ın izdivacı: TÜFE’nin karakteristiği, TCMB ve enflasyonun gidişatı

Ekonomide ve finans piyasalarında her serinin bir karakteristi­ği vardır. İlk akla gelen, mevsim geçişine denk gelen eylül ayının sürp­rizlere açık doğasıdır.

Ör­neğin, Avustralya Doları namıdiğer “Aussie”, sıç­ramalar yapar; Japon Ye­ni, kimi spekülatörlerin mezar taşına yazılır; do­ğal gaz kontratları ise birçok yatırımcıyı dul bırakır (wi­dow-maker). Bu piyasada alı­nan pozisyonlar adeta evlilik gibidir: Hem kararlılık hem de risk ister. İşte bu yüzden “bu sefer farklı” klişesiyle te­selli bulmak, en çok duyulan piyasa mottolarından biridir.

Türkiye’de enflasyon veri­sinin de kendine has bir ka­rakteristiği vardır. Harca­ma alışkanlıklarımız, maaş – kamu zamları, vergi düzen­lemeleri ve tarım ürünlerinin mevsimsel etkisiyle yılın her ayı enflasyonun seyrini şekil­lendirir.

Enflasyonun mevsimsel döngüsü

1- Ocak: Yıla hızlı başlanır. Çünkü maaşlara zam gelir. Maaş zamları ve yeni yıl dü­zenlemeleri nedeniyle enflas­yonun en yüksek seviyelerin­den biriyle karşılaşılır.

2-Şubat: Şubat ayının boy­nu büküktür. Gün sayısı açısından kısa geçmesi diğer serilerdeki gibi takvim etki­sine maruz bıraktırmaz. Ayın kısa doğası ve zamlara doy­muş Ocak ayının ardından sa­kinleşen fiyatlarla düşük enf­lasyon görürüz.

3-Mart-nisan: Talebin yaz hazırlıklarıyla canlanması fiyatları hareketlendirir; enf­lasyon yeniden yükselme eği­limine girer. Havalar hala so­ğuktur ancak ekonomi yaz ha­zırlıklarına başlamıştır.

4-Mayıs ve yaz ayları: Mev­sim gıdalarının pazara gelmesiyle enflasyon ateşi dü­şer. Bu aydan itibaren bazen yazın manşet enflasyon aylık bazda sıfırın altına bile inebi­lir. Yaz sıcaklarından bunal­maya başlamışken düşük ve­riler enflasyonu serinletir.

5-Eylül: Mevsim geçişinin belirsizliğiyle her yıl fark­lı bir sürprize gebedir. Yüksek veya düşük enflasyon veri­si gelebilir. Okul hazırlıkları, kışlık ürünlerin vitrine çık­ması derken havaların serin­liği bu sefer enflasyonun ısı­sını düşük tutmaya yetmez.

6-Ekim: Ocak’tan sonra en yüksek enflasyon genel­likle bu ayda kaydedilir. Ekim verisi, TCMB tahminlerini çoğu zaman altüst eder. Ekim ayı verisi Kasım ayı başın­da açıklandığı için eskinden Ekim ayı sonunda gerçekle­şen yılın son enflasyon raporundaki tahmin birkaç gün içerisinde tedavülden kalkabili­yordu. Belki de bu yüz­den bu sene enflasyon raporu 7 Kasım tarihi­ne alındı – bunu bile­miyoruz. Eğer öyleyse çok yerinde doğru stra­tejik bir hamle yapıl­mış demektir.

7-Kasım-aralık: Kasım, mo­mentumun sürdüğü bir dö­nemdir. İmdada Aralık ayı ye­tişir. Çünkü artık yılın sonu gelmektedir ve satış hedefle­rini tutturmak zorunda kal­mış bir sürü pazarlama ça­lışanı için kader günleridir. Fiyat aşağı çekilir, yıl sonu in­dirimleri hız kazanır. Örneğin otomobil satışları kampanya­lara bağlı rekor kırar. Aralık, yıl sonu indirimleri ve kam­panyalarla en düşük enflas­yonun görüldüğü aylardan bi­ridir.

Eskiden her bir ekonomist kendi mevsimsel arındırma­sını yapardı. Şimdi artık TC­MB resmen mevsim etkisin­den arındırılmış veri açıklıyor. Dr. Fatih Karahan başkanlığın­da beraberindeki istatistik bi­limine hâkim kurmayların da etkisiyle TCMB’nin enflas­yon karakteristiği ile daha iyi tanıştığını görüyoruz. 2025 yılında tahminler pek yatma­yacaktır. %21 iddialı bir tah­min gibi görünse de kurmay­lar fiyat istikrarının oksimo­rona bırakılamayacak kadar sıkı bir konu olduğunu kendi­leri belirtmişlerdi.

Nitekim gerçekten de Ara­lık ayında enflasyon düşük geldi. Mevsim etkisi arındı­rıldığında tarihi ortalamaya iyice yaklaşıldığı görülüyor. Geçtiğimiz hafta açıklanan para politikası karar metnin­de artık aylık enflasyona atıf­ta bulunulmadığını gördük. “Ocak – Şubat” yani “yüksek – düşük” profilinde 3 Mart Pazartesi günü Şubat ayı enf­lasyonu açıklandığında %35’e yönelmiş bir değer ekranları­mızda yanıp sönecek.

2025’te enflasyonun karakteristiği

Peter Parker, namıdiğer “Örümcek Adam”, dünyaca bili­nen bir çizgi roman kahramanı. MJ Watson adlı kızıl saçlı sev­gilisiyle ilk tanıştığında heye­candan titreyerek ismini te­yit ettirmişti. MJ’in cevabı keskindi: “Hedefi 12’den vur­mayı biliyorsun, tam isabet”. Örümcek hisleriyle sezgile­rini güçlendiren Parker gibi TCMB de 2025 yılında hedefe odaklanarak tahminlerini da­ha isabetli hale getirme karar­lılığında.

Buruk ruhlu, içine kapalı “Örümcek Adam”, yeri geldiğin­de örümcek hisleriyle hedefle­rine ulaşmayı bilen bir karakter. Kekremsi enflasyon tahminle­riyle bildiğimiz TCMB, 2025 yı­lında enflasyonun karakteristi­ğini yakından tanımaya kararlı görünüyor. Örümcek hisler, pi­yasadaki “felaket tellalı” tah­mincileri avlayabilir!