Orta Vadeli Mali Plan üzerine…

Geçen hafta yazımızda Orta Vadeli Program’ın orta gelir tuzağına düştüğünü belirtmiştik. 2015-2017 dönemi Orta Vadeli Programı’nın amaç birliğinin olmadığını ve dolayısıyla bazı politika tedbirlerinin de uyuşmadığını ifade etmiştik. 

Aslında 10 yılı aşan süreden beri devam eden ekonomi yönetiminden çok farklı bir şey de beklememek gerekir. Bunun böyle olması; hem konulara yaklaşım konusu ve hem de yeni bir başbakan ve yakın tarihteki bir seçim nedeniyle çok da yadırganacak bir durum değil. 

İşte böyle bir ortam ve bunun kaygı ve şifrelerini taşıyan Orta Vadeli Program’dan sonra şimdi de Orta Vadeli Mali Plan (OVMP) yayımlandı. 11 Ekim 2014 tarihli Resmi Gazete’de söz konusu doküman yer aldı. 
Önce bazı rakamlara bakalım… 
● Malum 2015 yılı büyümesi yüzde 4 olarak öngörülürken TÜFE yıl sonu %6.3 şeklinde belirlendi. 
●Buna karşın 2015 yılı merkezi yönetim bütçe giderlerinde %8.3 artış öngörüldü. 
● Aynı şekilde 2015 yılı cari transferler de %7.8 olarak artırıldı. 
● Personel giderlerinde 2015 yılı için %8.3 artış öngörüldü. 
● Mal ve hizmet alım giderleri ise %9.4 artırıldı. 
● Ancak; bu artış oranları 2016 ve 2017 yılları için daha düşük olarak belirlendi. 

Bu tablonun anlamı şu: 
2015 yılı ortasına gelmeden ve hatta ilk üçte biri içerisinde yapılacak genel seçime yönelik politikalar benimsenmiş. Şöyle ki; enflasyon ve büyüme oranının çok üzerinde merkezi yönetim bütçesi giderlerinde ve diğer alt kalemlerinde artış öngörülmüş. 

Özellikle personel giderlerinde artış, kamuya sürekli alınan yüksek miktarda öğretmen ve diğer memurlardan kaynaklanıyor. Bir kalemde 40 bine yakın öğretmenin tayini yapılabiliyor. Dolayısıyla personel giderlerinde artışın devam edeceği ve bunun tipik bir seçim yatırımı olduğu anlaşılıyor. 

Aynı şekilde çeşitli yollarla vatandaşlara dağıtılan karşılıksız para veya ayni değerleri gösteren cari transferler kaleminin de yükseldiği görülüyor. Bu hükümetin başarıyla ve derinden sürdürdüğü sosyal transferler konusunun devam ettiği anlaşılıyor. Yerel yönetimler ve diğer bakanlıklar üzerinden yapılan yardımlar da bu işin bonusu niteliğini konuyor. 

İşin amaç ve politikalar konusuna gelince… 

2015-2017 döneminde izlenecek kamu gelir politikasının, adil ve etkin bir vergi sistemini oluşturma hedefine yönelik olduğu vurgulanıyor. Yani “adil ve etkin vergi sistemi”. 

Bir yandan da bu hedefe yönelik olarak ilkeler sıralanıyor. 

● İstihdam ve yatırımların teşvik edilmesi, 
● Yurt içi tasarrufların artırılması, 
● Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması, 
● Ekonominin rekabet gücünün geliştirilmesi, Şirketlerin özsermaye yapılarının güçlendirilmesi. 

Hemen belirtmek gerekirse; vergi politikasının, vergi psikolojisinin veya sosyolojisinin en belirsiz kavramlarından birisi “vergi adaleti” konusudur. Serap misali ulaşılması zor ve hatta imkansız, kişiden kişiye ve zamandan zamana göre çok değişen bir konudur. 
Dolayısıyla bu ifadenin içinin doldurulması ve bir bakıma “ete ve kemiğe büründürülmesi” gerekiyor. 

İşte yukarıda belirtilen ilkeler doğrultusunda hedefe yönelik olarak da somut politika tedbirleri sıralanıyor. Bunlardan birkaçı şöyledir: 
● Vergi kanunları ile uygulamalarında istikrar ve sadeliği sağlamaya yönelik çalışmalara devam edilecektir. 
● Vergi uyumunun artırılmasına ve vergi tabanının genişletilmesine yönelik çalışmalar sürdürülecektir. 
● Elektronik ticarette vergi kayıpları önlenecektir. 
● İhracatta katma değeri yüksek mal ve hizmet ihracına ağırlık verilmesi amacıyla sınai mülkiyet haklarının geliştirilmesine yönelik teşvikler sağlanacaktır. 
● Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesine devam edilecektir. 
● İşlem maliyetlerini artırıcı damga vergisi ve harç gözden geçirilecektir. 
● KOBİ’lerin optimal büyüklüğe ulaştırılmasına yönelik vergi teşvikleri verilecektir. 
… 

Adil ve etkin bir vergi sistemi kurulacaksa, vergi tabanı genişletilecekse, kayıt dışılık önlenecekse; yukarıda sıralanan selektif politika tedbirlerini uygulama imkanı olmaz. Dolayısıyla OVMP belgesi de hedef, ilke ve politika bütünlüğünü sergilemiyor.