Orta Gelir Tuzağı
Bu günlerde Türkiye'de popüler hale gelen Orta Gelir Tuzağı (OGT) kavramı (Middle Income Trap) iktisat literatüründe yeni değil ancak son yıllarda oldukça popüler oldu. OGT, bir ülkenin yaptığı bazı reform ve düzelememelerle fakirler sınıfından çıkıp orta gelirli ülkeler arasına katılmasını ancak yeni hamleler yapamadığından bu düzeyde patinaj yaparak yeniden geri kaymaya başlamasını ifade diyor. Nitekim 1970'lerden günümüze kadar OGT'dan kurtulan ülkelerin sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Kore ve Japonya bunların başında geliyor. Ancak çok sayıda ülke bu seviyede kalmış durumda.
Orta Gelir Tuzağı'na yakalanan ülkelerin karşılaştığı çok sayıda problem var: bir açık pazar haline gelmesi, ithalata bağımlı hale gelmesi, kısa ve uzun vadeli borç yükümlülüğünün mali dengeleri sarsar hale gelmesi gibi. Ekonomik büyümesi yüzde beşlerin altına inen Türkiye'de buna rağmen cari açığın %8'leri aşması OGT semptomlarından sayılabilir.
OGT konusu 2007 yılında Dünya Bankası tarafından da incelendi. 2011 yılı ve sonrasında ise kavram çok yoğun olarak kullanılmaya başlandı. Dünyada şu ana kadarki literatürün büyük kısmı Çin, Malezya ve Tayvan üzerine yazılmış.
OGT kavramını ilk defa Türkiye'nin gündemine taşıyan kişi Zaman ve Todayszaman Gazetelerinde ekonomi yazıları yazan Marmara Üniversitesi'nden Prof. Dr. İbrahim Öztürk oldu. Öztürk, geçen sene Haziran ayında "Türkiye'yi Orta Gelir Tuzağından Kurtarmak' başlığı ile üç yazı yazdı.
Ardından, o tarihlerde MÜSİAD'ın ekonomi başdanışmanlığı görevini sürdüren Öztürk bu konuyu MÜSİAD'ın gündemine taşıdı. MÜSİAD tarafından yayınlanan ve Öztürk tarafından hazırlanan Stratejik Dönüşüm temalı 2010 Raporunda OGT konusunu ele alındı. MÜSİAD Başkanı Ömer Cihat Vardan konuyu 'Stratejik Dönüşüm için 4i formülü' olarak sundu. Bunlar; istikrarın sürmesi, istihdam artması, inovasyon odaklı dönüşüm ve imalat sanayini rekabet gücünün artırılması idi. Vardan, bu hedef tutmaz ise Türkiye'nin OGT'na düşeceği konusunu gündeme getirdi.
MÜSİAD'ın yeni başkanı Nail Olpak da konuya sahip çıktı. Haziran 2012 tarihinde açıklanan 2011 yılına ait ekonomi raporunun başlığı "Kalkınma Yolunda Yeni Eşik: Orta Gelir Tuzağı" oldu. Bu raporun özellikle Öztürk'ün kaleme aldığı "Türkiye'nin Kalkınmasında Yeni bir Dönüm Noktası: Orta Gelir Tuzağı" makalesini ilgililere tavsiye ediyorum.
Orta Gelir Tuzağı Türkiye'nin önümüzdeki döneminde gündemde olacak. Çalışmaları başlayan 10. Kalkınma Planı'nın Türkiye'yi yapısal açıdan yeni bir atılıma sokarak Orta Gelir Tuzağı'ndan çıkışı amaçlaması gerekiyor.