Örnek işadamlarına daha çok ihtiyacımız var

 

Andrew Carnegie 1889'da kaleme aldığı "The Gospel of Wealth" adlı makalesinde şirketlere kar peşinde koşmanın yanı sıra servetlerini toplumun yararına işlerde de kullanmaları tavsiyesinde bulunuyor. Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük sanayicilerinden biri olan Carnegie'nin en önemli özelliği büyük bir hümanist oluşu. İnsanlığın ilerlemesine katkıda bulunacak hemen her alanda büyük yatırımlar yapan İskoç asıllı Amerikalı sanayicinin, kendi adını taşıyan yüzlerce kütüphane dışında dünyaca ünlü Carnegie Mellon Üniversitesi ve New York'daki Carnegie Hall, topluma mal olmuş eserlerinden yalnızca bir bölümü.

***

Dünyada Andrew Carnegie'nin izinden giden işadamlarının ve şirketlerin sayısında gözle görülür bir artış var. Küreselleşmenin bundaki payı büyük, ekonomik yönden başarılı olmak artık tek başına yeterli değil. Bunun dışında, şirketlerden çalışma koşullarına, insan haklarına saygılı olmaları; çevresel, sosyal, kültürel ve toplumsal alanlara daha çok yatırım yapmaları isteniyor. Önümüzdeki yıllarda şirketlerden bu alandaki beklentiler daha da artacaktır. Zira birçok devletin içine düştüğü borç krizi sosyal harcamaların geleceğini tehdit ediyor. Vergilerde artışa yol açacak bu gelişmenin, eğitim, kültür ve sağlık alanlarında yapılacak yatırımları azaltması kaçınılmazdır. Boşluğu dolduracak ise şirketlerdir.

***

Son otuz yılda ekonomisi önemli ölçüde gelişen Türkiye'de özel teşebbüs kuruluşlarının, kar amaçlı olsun olmasın eğitim ve kültür alanında yaptığı yatırımları artıyor. Sevindirici bir

gelişme. Özellikle, son zamanlarda kültürel faaliyetlere getirilmeye çalışılan kısıtlamalar dikkate alındığında özel teşebbüs öncülüğünde kurulan eğitim kurumlarına, sanat ve kültür faaliyetlerine yönelik yatırımlara ülkemizin her zamankinden daha çok ihtiyacının olduğu açık. Bir kaç gün önce, Türk örf ve ananelerine aykırı düşünceler içerdiği iddiasıyla iki kitabın okutulmasının sakıncalı bulunduğu haberi hoş değil. Milli Eğitim Bakanı bir yasaklamanın söz konusu olmadığını söyledi. Ancak, Bakan kitabın okunmasını öneren öğretmenle ilgili açılan soruşturmanın akıbeti hakkında bir bilgi vermedi. Evrensel kültür varlıklarına getirilmeye çalışılan bu kısıtlamalar yeni değil. Bundan yaklaşık iki yıl önce de TRT, Klasik Batı Müziği programlarını azaltmıştı. Güya, halkın çoğunluğu Klasik Batı Müziği dinlemiyormuş. Batı ülkelerinde halkların büyük çoğunluğu da bu müziği dinlemiyor. O ülkelerdeki yetkililerin aklına programları azaltmak gelmezken bizimkilere gelmesi düşündürücü.

***

Görünürde AB'ye girmeye çalışıyoruz. Hatta AB işlerinden sorumlu bir bakanlığımız bile var. Ancak uygulamalar bu görüntüyle pek uyuşmuyor. Beni asıl düşündüren, hemen her alanda Batılı değerlere düşmanlığın giderek artması. Müzik bunların önünde geliyor. Osmanlı'dan bu yana bir Avrupa ülkesi olan Türkiye, Klasik Müziğin yaygınlaşmasını engellerken, Avrupa'dan binlerce kilometre uzakta, Avrupa kültürüyle uzaktan yakından hiç bir ilgisi olmayan Japonya ve Çin'in bu konudaki çalışmalarına ne demeli? Her iki ülke de yetiştirdikleri milyonlarca virtüözle Batı müziği alanında adeta bir çığır açıyorlar. Çin, sadece ekonomisiyle değil, Batı'nın müziğini de kullanarak Batı'ya açılıyor. Dünyanın ünlü müzikologları müzik eğitimi vermek için Çin'e akın ederken, Batı ülkelerinin ünlü orkestralarında çalan Çinlilerin sayısı giderek artıyor. Çin ve Japonya'nın dünyanın önde gelen iki ekonomisi olmalarında Klasik Müziğin acaba bir katkısı olmuş mudur? Ekonomik kalkınma ile Klasik Batı Müziği arasında bir ilişki var mıdır? İlginç bir araştırma konusu olduğuna şüphe yok.

***

Bilkent Senfoni Orkestrası ve Borusan Filarmoni Orkestrası ülkemizde özel kuruluşlar eliyle kurulmuş iki başarılı topluluk. Türkiye'nin Batı'ya dönük yüzünü başarıyla temsil eden bunlar gibi daha çok topluluğa ihtiyacı var. İşadamlarımıza bu konuda büyük görevler düşüyor. Bu vesileyle, geçtiğimiz yılın son günlerinde ebediyete intikal eden Borusan Holding'in kurucusu Asım Kocabıyık'ı ekonomiye, sanata ve kültüre yapmış olduğu değerli katkılarından dolayı saygı ve rahmetle anıyorum.