Orman Kanunu'nda yeni düzenleme; Ek madde 15, 16 ve 17

Av. Cengiz AŞKANv - (LL.M)/Antalya Barosu

Hukuki düzenlemelerin başladığı 1870 tarihli Orman Nizamnamesi'nden(1) itibaren “orman” amir (emredici) hükümlerle düzenlenen bir kamu alandır. Ormanların korunması ve geliştirilmesi görevi/sorumluluğu Anayasa(2) tarafında devlete verilmiştir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı(3) ve bağlı kuruluşu Orman Genel Müdürlüğü tarafından ormanlarımız yönetilmekte, korunmakta ve geliştirilmektedir. Bakanlıkça yayınlanan son güncel veriler incelendiğinde, sanılanın aksine ülkemizdeki orman alanlarının azalmadığı, arttığı(4) ve ülke topraklarının %28,6’sına ulaştığı görülmektedir. Orman alanları ve varlığı geçmişten günümüze(5) sıkı bir hukuki rejimle idare edilmektedir.

Orman alanlarına ilişkin; yararlanma (hak/sorumluluk/imtiyazlardan istifade), mülkiyet(6) ve kadastro(7) sorunlarına çözüm gayretleri devam etmektedir. Bu bağlamda, 7139 Sayılı Kanun'un(8) 17. maddesi ile 6831 sayılı Orman Kanunu'na Ek Madde 15, 16 ve 17 eklenmiştir.

Doğru olmayan bir adlandırma ile “Torba Kanun” denen aslında “Usuli Birleştirme Kanunu”(9) ile çıkarılan kanunlar, genel olarak madde düzenlemesi içerdiğinden bazen yerine konulmadıkça bazen de Usuli Birleştirme Kanunu'nun (UBK) uzunluğu (çok maddeyi değiştirmesi) nedeni ile anlaşılması/uygulaması zaman alabilmektedir. Ancak toplum ve devlet için önemli olan düzenlemelerin gecikmeksizin anlaşılmasını/uygulanmasını da sağlamaktır. Belirtilen amaç/gerçekleştirme aynı bağlamda hukuk biliminin görevlerinden de biridir. Bu sayede; konuya/düzenlemeye ilişkin iş/işlemler zamanında başlar, haklar bilinir/kullanılır, idare ve yargı geçerli/yürür norma göre işlem yapar, mevcut dava ve işlemlerde norm/düzenleme gözetilir. Ayrıca, bu düzenleme 7143 Sayılı Kanun'la (10) (madde 16) getirilen (3194 Sayılı İmar Kanunu-Geçici Madde 16) imar barışı uygulamasının da bir tamamlayıcısıdır.

Orman sınırı, orman alanı ve sınırın/alanın korunması hem teknik/bilimsel hem de idari/hukuki açıdan uygulama sorunları yaratığında çeşitli davalara konu olabilmektedir. Ön önemli iki dava türü ise; Orman Genel Müdürlüğü'nce açılan “Tapu İptal Davaları” ve bu davaların sonucunda tapusu iptal edilen malik tarafında hazineye karşı açılan “Tapu Sicilinin Tutulmasında Doğan Zarar (Tazminat) Davaları” dır.

İdari/yargısal sorundan kurtulabilmek adına ilk çalışma “Orman Kadastrosu ve 2/B Uygulama Yönetmeliği'nde” 27.12.2013 tarihinde yapılan değişiklik(11) ile gerçekleştirilmek istenmiş(12) ise de sonuç alınamaması üzerine kanunla düzenleme yapma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Yapılacak düzenlemenin kanun ana metnine işlenmesi güçlük arz ettiğinden, ek madde(13) olarak kanuna ilave edilmiştir.

7139 Sayılı Kanun'un 17. maddesi ile 6831 sayılı Orman Kanunu'na eklenen, ek madde 15, 16 ve 17 içeriğini didaktik olarak ve uygulama açısından tam/iyi anlaşılması için aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür;

I. Orman köyü veya orman köylüsüne tanınan hak, sorumluluk ve imtiyazlardan istifade eden kasaba iken 6360(14) ve 6525(15) sayılı kanunlarla mahalleye dönüşen yerler, büyükşehir belediyesi kapsamında olmayan yerlerdeki köy ve kasabalarla aynı hak, sorumluluk ve imtiyazlardan faydalanmaya devam ederler (6831 SK. Ek madde 17).

II. Gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri adına tapuda tescilli olduğu halde;

a. Orman kadastrosu yapılmayan veya orman kadastrosu yapılmış olup da, orman sınırları dışında kalan,

b. Ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları sırasında kamulaştırılmaksızın orman idaresince 31.12.2017 tarihinden önce ağaçlandırılmış olan taşınmazlardan,

c. Orman olarak kullanılmasına yarar görülen taşınmazlara karşılık,

19.04.2012 tarih ve 6292 sayılı Kanun(16) kapsamında değerlendirilmeyen 2/B taşınmazlarından, bunun mümkün olmaması halinde diğer hazine taşınmazlarından eşdeğer taşınmaz verilebilir. Ayrıca bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Maliye Bakanlığı'ndan görüş alınarak Orman Genel Müdürlüğü tarafından belirlenir (6831 SK. Ek Madde 15)

III. III. 6831 Sayılı Kanun Ek Madde 16 ile “Orman Sınırı Dışına Çıkarma” konusu düzenlenmiştir. Değişiklikteki en önemli maddedir. Orman sınırları dışına çıkarma; teknik açıdan kadastro işlemi, hukuki

açıdan ise idari işlemdir. Bu düzenlemeden önce de orman sınırları dışına çıkarma işlemleri hukukumuzda düzenlenmiş ve uygulamada gerçekleştirilmiştir(17) Ancak yeniden düzenleme ihtiyacı doğmuştur. Düzenlemeyi net ve basit bir anlatımla özetlemek gerekirse;

a. Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nca, bilim ve fen bakımından orman olarak muhafazasında hiçbir yarar görülmeyen,

b. Tarım alanına dönüştürülmesi de mümkün olmayan

c. 28.04.2018 tarihinde üzerinde yerleşim yeri bulunan ya da yerleşim yeri oluşturulması uygun olan taşlık, kayalık, verimsiz ve fiilen orman vasfı taşımayan,

d. Yerler ile alanlardan,

e. Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu'nca belirlenen alanlar,

f. Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek usul ve esaslara göre,

g. Orman Genel Müdürlüğü'nce, orman sınırları dışına çıkartılarak tapuda Hazine adına tescil edilir.

h. Orman sınırları dışına çıkarılan alanın iki katından az olmamak üzere Devletin hüküm ve tasarrufu altında veya Hazine'nin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar Orman Genel Müdürlüğü'ne orman tesis etmek üzere tahsis edilir.

i. Belirtilen alanlara ilişkin olarak 3402 Sayılı Kadastro Kanunu'nun(18) 22. maddesinin kadastrosu yapılmış olan yerlerin ikinci defa kadastroya tabi tutulamayacağına ilişkin hükmü uygulanmaz.

j. Orman sınırları dışına çıkarılacak alanların tespiti maksadıyla Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nca yeteri kadar orman kadastro komisyonu görevlendirilir, bu tespit sırasında ilan süresi bir hafta, itiraz süresi bir ay olarak uygulanır.

k. 6831 Sayılı Kanunu'nun 1'inci maddesine göre ilk defa yapılacak orman kadastrosu uygulamasındaki işlemler için de ilan süresi bir hafta, itiraz süresi bir aydır.

şeklinde ortaya koymak mümkündür. Hukuk bilimi; norm ve süreç adaletini de gözetmekle yükümlüdür. Zira hukuk devleti, gelişen/değişen öncü bir hukuk bilimi öğreti ve sistemi ile var olur. Değişimin hızında, düşünmek ve yaşamak gerekir. Hukuk bilimi ve hukuk devleti bilgi/anlam üzerinden çalışır. Norm, bilgi/anlam olarak geçerlik/fonksiyon kazandıkça sistem/adalet/toplum/insan gelişir.

Uyum sağlama yeteneği açısından zaman en merkezi unsurdur(19). Orman Kanunu'nda Ek Madde 15, 16 ve 17 ile yapılan değişiklikler, geniş ve çoklu etkili yapısal bir değişimdir. Bu değişim (norm/süreç) devlet/kurumlar, yargı ve ilgililer tarafından dikkate alındığında uyum süreci kısalacak, uygulama daha da erken sıhhat bulacaktır. Mevcut davalara da bu normlar, gerçek anlamları ile yansıtılmalıdır. Hukuk devleti aynı zamanda, norm ve usul adaletidir. Ülke hepimizin, hukuk hepimiz içidir. Hukuk, adalet için vardır ve adalet için yaşar.

---------------------

(1) Koç, Bekir: 1870 Tarihli Orman Nizamnamesinin Osmanlı Ormancılığına Katkısı üzerine Notlar, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.24, S.37, Y.2005, s.231-257 [ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/33/269.pdf ]

(2) Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 18.10.1982 G. ve 2709 Sayılı Kanun [http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf]

(3) 645 Sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

[ http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.645.pdf ]; 3234 Sayılı Orman Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun

[ http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3234.pdf ]

(4) Türkiye Orman Varlığı 2015- [https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/T%C3%BCrkiye%20Orman%20Varl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-2016-2017.pdf ]

(5) I-1870 tarihli Orman Nizamnamesi [Düstur I. Tertip, Cilt 2, ss. 404-414.]

II-39 Sayılı Baltalık Kanunu

[https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/kanuntbmmc001/kan

untbmmc00100039.pdf ]

III-3116 Sayılı Orman Kanunu

[http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/3537.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/3537.pdf ]

IV-6831 Sayılı Orman Kanunu [ http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.6831.pdf ]

(6) Güneş, Yusuf: Orman ve Arazi Mülkiyeti Uyuşmazlıkları, İstanbul, 2018, s.103 vd.

(7) Gençay, Gökçe: Orman Kadastrosunun Güncel Sorunları Üzerinde Hukuksal İncelemeler, İÜOFD, Y.2012, C.62, S.2, s.173-195 [ http://dergipark.gov.tr/download/article-file/175474 ]

(8) 7139 Sayılı Kanun [ www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanunlar_sd.durumu?kanun_no=7139 ]

(9) Bu (“Torba Kanun” yerine “Usuli Birleştirme Kanunu”) niteleme/tabir/adlandırma Türk hukuk literatüründe ilk kez kullanılmaktadır.

(10) 7143 Sayılı Kanun [ https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanunlar_sd.durumu?kanun_no=7143 ]

(11) Orman kadastrosu ve 2/B Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

[ http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/12/20131227-2.htm

(12) Gençay, Gökçe: Orman Sınırları İçinde Tapu İptali Kararlarının Mülkiyet Hakkını İhlal Etmesi Sorunu, İÜOFD, c.66, S.1,s. 75-89 [ http://dergipark.ulakbim.gov.tr/jffiu/article/view/5000082139/pdf_2047 ]

(13) Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik [http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.20059986.pdf ]

(14) 6360 Sayılı Kanun [http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6360.pdf]

(15) 6525 Sayılı Kanun [http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/02/20140227-1.htm]

(16) 6292 Sayılı Kanun [http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6292.pdf]

(17) Ayrıntı için Bkz. Başpınar, Veysel: Orman Sınırının Dışına Çıkarılan Yerlerin Hukuki Durumu, AÜHFD, Y.1999, C.48, S.1, s.187-2012 [ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/293/2669.pdf ]; Velioğlu, Nimet: Orman Sınırları Dışına Çıkarma İşleminin Tanımı ve Tarihsel Gelişimi, İÜOFD, Y.2008, C.58, S.2,s.53-79 [ http://dergipark.ulakbim.gov.tr/jffiu/article/view/1023009660/pdf_1393 ] ;Büyükay, Yusuf: Öncesi Orman Olmayan Arazilerin Orman (Rejimi) Dışına Çıkarılması Sorunu, MÜHAD, [Özel Sayı-C.1], Y.2016, C.22, S.3, s.525-545 [ http://dergipark.gov.tr/download/article-file/333854 ]

(18) 3402 Sayılı Kanun [ http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3402.pdf]