Ordino ücretinin gümrükle ilişkisi
Ordino ücreti son zamanlarda üzerinde en çok tartılan konulardan biri haline gelmiş bulunuyor. Bunun nedeni, ithal edilen eşya maliyetini artırıcı bir etki yaratan ve ordino ücreti adı altında alınan bedelin hukuki bir geçerliliği olup olmadığıdır. Ordino ücreti tahsil eden taşıyıcı ve temsilcileri bunun yasal olduğunu savunurken, bedeli ödemek istemeyen ithalatçılar ise kendilerinden hukuksuz olarak alınan bir bedel olduğunu savunmaktadırlar.
Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi Sefa Yayla’nın bu konuda yayımlanan makalesindeki görüşlerin dikkate alınmasının yararlı olacağını belirtmek isterim.
Ordino adında bir belge halen Damga Vergisi Kanunu’na ekli 1 sayılı Tablo da maktu damga vergisine tabi bir belge olarak ismen geçtiğinden, böyle bir belge düzenleniyor ise, bu belgenin damga vergisinin de alınması gerekiyor. Bunun yanında; Eşyanın serbest dolaşıma girişin-de (ithalatında) KDV’nin matrahını oluşturduğundan, ordino ücreti ve ordino ücreti üzerinden alınan damga vergisinin KDV matrahına da eklenmesi gerekiyor.
Esasen, dış ticarette ihracat ve ithalatçının sorumlulukları Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması’na göre belirlenmiş bulunuyor.
İhracatçı, uluslararası teslim şekillerine göre teslim yeri değişmekle birlikte, ithalatçıya eşyayı teslim etmek zorundadır. Teslim şekline göre eşyayı ithal ülkesinde telim ile yükümlü ise, bu yükümlülüğünü taşıyıcı şirket vasıtasıyla yerine getirmesi kaçınılmazdır.
Uluslararası taşımalarda, taşıyıcı da ister ithalatçıdan isterse ihracatçıdan telim aldığı eşyayı deniz, hava, kara ve demir taşımacılığına ilişkin uluslararası anlaşmalar sözlemeler, uluslararası teslim şekilleri, gümrük mevzuatı gibi mevzuata bağlı olarak ithalatçıya teslimle yükümlüdür. Ve uluslararası taşımalarda taşıyıcının eşyayı gümrüğe getirmesi kaçınılmazdır. Eşyayı Gümrüğe getirdiğini eşyanın alıcısına haber vermek çoğu mevzuatta düzenlendiği gibi taşıyıcının görevidir.
Uluslararası taşımacılıkta taşıyıcının sorumluluğu, özet beyanı vermek ve Gümrük mevzuatı, gümrük idaresinin gözetiminde geçici depolama yerine boşaltmak zorundadır.
Bu boşaltmadan sonra eşya üzerinde tasarruf hakkı-zilliyetlik eşyanın alıcısı olan ve taşıyıcı tarafından özet beyanda belirtilmek zorunda olan ithalatçıya geçirilmesi ihracatçı ile ithalatçı arasındaki anlaşmaya, ülkemizin de imzalamış olduğu Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması’na, taşıyıcının sorumluluğunu düzenleyen uluslararası sözleşmelere, INCOTERMS teslim şekillerine, gümrük mevzuatında eşyanın teslimi ile ilgili hükümlere göre belirleniyor.
Acentenin ya da taşıyıcının sunduğu bir hizmet ya da üstlendiği ticari bir risk olmadan, taşıma sözleşmesine göre taşıyıp teslim etmek zorunda olduğu ve ücretini(navlun) aldığı bir eşyayı teslim ederken, kendi sorumluluğunun bittiğini ispat için düzenlediği, bir belge olmaktan ileri gitmeyen ordino için ayrıca bir ücret talep edilmesi tartışmalı bir durum yaratıyor.
Ordino ücreti ile ilgili tartışmaların ortadan kalkması için, gümrük mevzuatında yer almayan bir belge olan ordinonun öncelikle Damga Vergisi Kanunu eki tablodan çıkarılması ve eşyanın taşıyıcı tarafından alıcına teslime ilişkin gümrük mevzuatındaki boşlukların giderilmesi gerektiği anlaşılıyor.