Önemli miktarda şirket varlığının toptan satışı

Türk Ticaret Kanunu’na göre, anonim şirket genel kurulu bazı yetki ve görevlerini yönetim kurulu dahil olmak üzere şirketin bir diğer organına devredemiyor. Kanunda sayılan bu konularda, genel kurul bir karar almakla yükümlü. Bunlardan bir tanesi, “önemli miktarda şirket varlığının toptan satışı”. Bu düzenlemeye göre, anonim şirketin önemli miktarda varlığını toptan satabilmesi için genel kurulun onay vermesi gerekiyor. Aksi halde satış geçersiz. Anonim şirketler, zaman zaman bu önemli düzenlemeyi gözden kaçırılabildikleri gibi, kanun maddesinin net olmayan düzenlemesi nedeniyle uygulamada tereddüt yaşayabiliyorlar.

İlk olarak, “önemli miktar” kavramının ne ifade ettiğini tespit etmek gerekiyor. Önemli miktar, şirketin işletme konusunu gerçekleştirmek için sürdürdüğü faaliyetlerin devamı bakımından hayati öneme sahip ölçüdeki mal varlığı olarak nitelendiriliyor. Dolayısıyla önemli miktar, ilgili şirketin ölçeğine göre değişiklik gösteren, her şirket bakımından farklı şekilde somutlaşan bir ölçüt. Bu nedenle ilgili mal varlığının “önemli miktar” teşkil edip etmediğinin şirketin büyüklüğü göz önünde bulundurularak dikkatle değerlendirilmesi gerekiyor.

Uygulamada tereddüt yaratan bir diğer ifade ise “toptan” satış. Toptan satış, varlıkların tek tek elden çıkarılması yerine topluca satışını ifade ediyor. Bu durumda, orta ölçekli bir üretim şirketi açısından tek bir makinenin satışı için genel kurulun onayı gerekli olmamalı. Ancak bu makine, şirket özelinde “önemli miktar” teşkil ediyorsa yine bir genel kurul kararının gerekli olup olmadığı soru işareti. Kanunun ifadesinden genel kurul kararının zorunlu olması için ortada bir toptan satış işlemi olması gerektiği anlaşılsa da kanaatimce önemli miktarda varlığın genel kurul kararı olmaksızın, parça parça satılabileceğini söylemek isabetli değil.

Hangi mal varlığı satışlarının genel kurul onayı gerektirdiği konusunda netlik bulunmamasına ilave olarak, söz konusu genel kurul kararının tabi olduğu yetersayı da tartışmaya açık. Türk Ticaret Kanunu, bu konuda ağırlaştırıcı yeter sayı öngörmüyor. Dolayısıyla söz konusu kararın, şirket esas sözleşmesinde aksi yönde bir düzenleme yoksa, toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile alınabilmesi gerekiyor. Ancak anonim şirketlerin genel kurul toplantılarına ilişkin esasları düzenleyen yönetmelikte, önemli miktarda şirket aktiflerinin toptan satışı kararının, şirket sermayesinin en az %75’ini oluşturan payların sahiplerinin olumlu oylarıyla alınacağına ilişkin hüküm bulunuyor. Oysa söz konusu düzenlemenin Türk Ticaret Kanunu’nda yer alması gerekirdi. Her ne kadar bu durum hukuk tekniğine aykırı olsa da bu yönetmelik hükümlerine uymamak risk teşkil edecektir.

Sermaye piyasası mevzuatı, halka açık anonim ortaklıklar bakımından aynı konuyu daha detaylı düzenliyor. Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca mal varlığının tümünün veya önemli bir bölümünün devri veya üzerinde ayni bir hak tesis edilmesi önemli nitelikte işlem sayılıyor ve genel kurulun onayı şart koşuluyor. Sermaye Piyasası mevzuatının ikincil düzenlemelerinde ise önemli miktarın ne ifade ettiği ve genel kurul toplantısına ilişkin yeter sayılar açıkça belirtiliyor.

Sermaye Piyasası Kanunu yalnızca mal varlığı devrini değil, aynı zamanda mal varlığı üzerinde ayni hak tesisini düzenlerken, Türk Ticaret Kanunu’nda, önemli miktardaki anonim şirket varlığının devri ile benzer sonuçlar yaratacak diğer işlemler bakımından herhangi bir düzenleme yok. Bununla birlikte, Türk Hukukunda, bu kuralın; rehin, kefalet, garanti, bağış, takas, ödünç gibi işlemlere de kıyasen uygulanması gerektiği yönünde görüşler mevcut. Peki bu kurala aykırılığın sonuçları nedir? Örneğin ilgili satışın kural kapsamına girmediği düşünülüyor ve önemli miktarda varlık satışı, yönetim kurulu tarafından genel kurul kararı olmaksızın gerçekleştiriyor. Böyle bir durumda, söz konusu yönetim kurulu kararı da satış işlemi de geçersiz. Bu durumda yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu da gündeme gelebilir. Bununla birlikte, söz konusu işleme genel kurulun makul bir süre içerisinde sonradan alacağı bir kararla onay vermesi halinde işlem başından itibaren geçerli sayılıyor.

Anonim şirketlerin önemli miktarda varlığını elden çıkarırken, sonradan söz konusu satış işlemine ilişkin sorunlarla karşılaşmamaları için, somut olayın özelliklerini ve buna ilişkin hukuki gereklilikleri baştan doğru şekilde tahlil etmeleri ve satış sürecini buna göre yönetmeleri faydalı olacaktır.