Olumlu sinyaller sürüyor
Küresel krizden son derece olumsuz etkilendik. Milli gelirimiz önemli ölçüde düştü, işsizlik oranımız sıçradı. Son aylarda bu kötü durumdan çıkmakta olduğumuza dair çok sayıda veri geliyor. Bu yönde açıklanan son iki veri Merkez Bankası'nca yayınlanan reel güven endeksi ve kapasite kullanım oranı.
Reel kesim güven endeksi çok önemli bir gösterge. Merkez Bankası'nın şirketler kesimine yönelik olarak her ay yaptığı ankete verilen yanıtlardan elde ediliyor bu endeks. Yapılan çalışmalar özel kesimin harcamaları ile reel kesim güven endeksi arasında yakın ve aynı yönlü bir ilişki olduğunu gösteriyor. Endeks 100'ün üzerine ne kadar çok çıkıyorsa, reel kesim güveni o kadar artıyor. Tersi bir hareket, yani endeksin 100'ün altına inmesi ve giderek küçük değerler alması ise reel kesim güveninin azaldığını ifade ediyor.
Pazartesi günü yapılan açıklamaya göre nisan ayında reel kesim güven endeksi 118.8 değerini aldı. Bu, bir ay öncesine göre 8.2 puanlık bir artış demek; önemli bir sıçrama. Reel kesim güveninin kriz sırasında izlediği hareketi daha rahat görebilmek ve bu hareketleri gayri safi yurtiçi hasıladaki (GSYH) hareketler ile karşılaştırabilmek için Grafik 1'e bakalım. Bu grafiğin çizilmesinde kullanılan GSYH değerleri, mevsimlik hareketlerinden ve işgünü sayısındaki değişmelerden arındırılmış değerler.
Küresel krizden önce GSYH'nın ulaştığı zirve değeri -ki bu değere 2008'in ilk çeyreğinde ulaşıldı, 100 olacak şekilde diğer GSYH verilerini de değiştirdim. Benzer bir grafiği son yazımda da vermiştim. Grafikte yatay eksende yer alan '0' noktası bu zirve GSYH değerinin elde edildiği döneme karşı geliyor. Diğer rakamların anlamı sanıyorum açık: Mesela '2' rakamı GSYH'nin zirveye ulaştığı dönemden iki çeyrek sonraki dönemi gösteriyor.
Aynı grafikte reel kesim güven endeksi de yer alıyor. GSYH hareketleri ile karşılaştırabilmek için aylık verilerin ortalamasını alarak çeyrek dönemlik veriler oluşturdum. GSYH'ya benzer biçimde 2008'in ilk çeyreği 100 olacak biçimde diğer değerleri yeniden düzenledim. Zaten güven endeksinin zirve değeri de GSYH ile aynı dönemde elde edilmiş. Grafik, 2007'nin son çeyreği ile 2010'un ilk çeyreği arasındaki dönemi kapsıyor. GSYH verileri 2009'un son çeyreğinde bitiyor.
GSYH'nın 2009'un sonunda ulaştığı değerin hala kriz öncesi zirve değerinden düşük olduğunu biliyoruz. Grafik bunu açık biçimde gösteriyor. Buna karşın, reel kesim güveni kriz öncesindeki son zirve değerini geçmiş vaziyette. Üstelik grafik çeyrek dönemlik verileler kullanılarak çizildiğinden nisan ayına ait yüksek değer grafikte yer almıyor. GSYH'nin toparlanma hızı açısından oldukça sevindirici bir gelişme bu.
Açıklanan ikinci veri olan kapasite kullanım oranı da benzer bir eğilim gösterdi. Nisan ayında kapasite kullanım oranında önemli bir artış gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayına kıyasla artış 12 puana yaklaştı ve yüzde 72.2 oldu. Kapasite kullanım oranı elbette üretim gibi mevsimlik hareketler barındırıyor. Bu hareketlerden arındırıldığında da kapasite kullanım oranında önemli bir artış gerçekleştiği dikkati çekiyor.