Ölüm ve Sıtma: Limit ve Bütçe

Geçtiğimiz haftalarda ABD’de yaşanancak siyasi gelişmelerin piyasaları etkileyeceğini belirtmiştim. Şu anda Kongrede 30 Eylül ve (tahmini) 15 Ekim tarihleri kritik tarihler olarak geçiyor. İki önemli kavram var.  Government Shutdown yani hükümetin felç olması diyebiliriz  ve  Borçlanma Tavanı. 

Hükümetin mali açıdan felç olması vakasında Başkan ve Kongre anlaşmazlığa düştüğü için temel olarak kamu organlarının bütçesi belirlenemiyor. Antideficiency Act adlı yasa "bazı" fonksiyonların yerine getirilmesine izin verse de bunların sayısı çok sınırlı ve neticede söz konusu birim maaş, kira gibi temel yükümlülüklerini yerine getiremiyor ve federal hükümet yapması gereken ödemeleri yapamaz durumda oluyor.Borçlanma limiti vakasında ise hükümet borçlanma yetkisine sahip değil. Bu durumda finansal yükümlülüklerini geliri paralelinde yerine getirebiliyor. ABD bütçesinin de açık verdiğini biliyoruz. Federal birimlerin ek para talep etme veya bütçelerini kullanma imkanı olmasına rağmen Hazine yeterince kaynak sağlayamadığından gerekli fonksiyonlar yerine getirilemiyor. Yani borçlanma limiti bütçesizlikten daha tehlikeli bir vaka. Yani ilkinde para var yetki yok ikincisinde ise yetki var ancak para yok.”Felç” vakalarına bakarsak 1977-1980 döneminde 8-17 gün arası süren 6 olay görüyoruz. Ancak en "ünlü" vaka (15 Aralık 6 Ocak) 1996 yılında Clinton başkanlığında 21 gün süren felç. 1995 yılında da 5 gün süren bir başka örnek var.30 Eylül 1995'te bugünkü gibi bir CR'nin sona ermesi neticesinde 13-19 Ekimde yaşanıyor. İkinci CR Clinton tarafından veto edilince yapılacak bir şey kalmıyor. O tarihten bu yana başka felç yaşanmadı. 1995 yılında 800 bine yakın federal görevli "ücretsiz izne" çıkartıldı 1996 da ise 284 bin civarında çalışan izne çıkarılmıştı. Kimse için olmasa  en azından FED için önemli rakamlar. 1996 Tarihli OMB raporu maliyetin 1.4 milyar dolar civarında olduğunu gösteriyor. Bunun da büyük kısmı daha sonra söz konusu çalışanlara yapılan ödemeler kaynaklı. Aynı zamanda ölçümü daha zor IRS,BEA,BLS gibi birimlerin görevlerini ertelemesi söz konusu. Örneğin milli parkların kapanmasından kaynaklanan kayıp 295 milyon dolar olarak hesaplanmış. Son olarak seçmenin bu olayların cezasını  sorumlu gördüğü Cumhuriyetçilere kestiğini de ekleyebiliriz. Gerek bütçe gerekse limit konularında anlaşmazlık sürdüğü müddetçe ABD 10 yıllıkları, dolar ve yen değer kazanacaktır. 10 yıllıklarda 2.40-50% seviyesine kadar bir düzeltme yaşanabilir. S&P’de ise ideal bir düzeltme 1620-30 bandına kadar sürebilir. Ancak ardından yeniden yukarı bir hareket başlama ihtimalini yüksek görüyoruz.Elbette yukarıda bahsettiğim sorunların çözümü için çeşitli alternatifler var. Hükümeti bütçe üzerinden felç ettikten sonra borçlanma limitinde son anda anlaşmak, bütçeyi pas geçerek tüm güçlerini limit üzerinde toplamak, 2 partinin gerçekten anlaşarak sorunsuz bir şekilde tasarıları geçirmesi vs vs. Ancak görünen o ki politikacılar bir kez daha piyasaları diken üstünde tutmayı tercih edecek.