Oldu İşte!

Geçtiğimiz yılın ikinci yarısından itibaren Türkiye ekonomisi ile ilgili değerlendirmelerde iyimserlik yönünde hatırı sayılır bir dönüş var. Kim konuşsa, kiminle konuşsa hep Türkiye ekonomisinin krizden çıkış performansının çok iyi olduğu söylendi.

Ekonomiyle ilgili değerlendirme yapanlar gözlemden çok somut kanıtlara dayanmak zorunda. Bu kanıtları da  ekonomiyle ilgili sayısal veriler oluşturuyor. Türkiye ekonomisinin iyi bir görüntü verdiği şeklindeki görüşleri de  sayısal verilerden türetilen değerlendirmeler olarak kabul etmek durumundayız.

Ben de Türkiye ekonomisinin krizden çıkarken bir çok ülkeye kıyasla daha düzgün görüntü verdiğini düşünenler arasındayım. Ben de bu değerlendirmemi sayısal verilerden hareketle yapıyorum. Dolayısıyla şu sıralarda 2011 için gözlenen  yaygın iyimserliğe ben de katılıyorum.

Genel değerlendirmem iyimser. Ama, saftaroz bir iyimser imajı vermemek için olsa gerek, bu görüşüme bir uyarı da katmadan edemiyorum. İçeride ve dışarıda beklenmedik siyasal ya da ekonomik gelişmeler olursa bu olumlu tablo değişir diyorum.  Bugünkü olumlu görüntüye kendinizi çok kaptırmayın, her an her şey olabilir demeye getiriyorum.

Bir şey bildiğimden değil. Bir şey beklediğim için de yapmıyorum bu uyarıyı. Ama siyaset veya ekonomi alanında, içeride ve  dışarıda,  olabilecek belli gelişmelerin Türk ekonomisini kötü etkileyeceğini, olumlu tabloyu ters çevirebileceğini biliyorum.

Dışarıdan bize yansıyabilecek olumsuz gelişmeler dediğimde dünyada, ama daha çok da bölgemizde, yanı başımızda, yaşanması olası sıcak olayları kast ediyorum. Örnek ver diyorlar. Aklıma öyle Tunus, Mısır falan gelmiyor tabii. Genellikle İran'a  müdahale ve sıcak çatışma ihtimaline işaret ediyorum. 

İşin ekonomik tarafında ise bizi olumsuz yönde etkileyecek olası gelişmelere işaret ediyorum. Buna örnek olarak da  Avrupa'da yeni bir çöküş ihtimalini,  emtia fiyatlarında olası yükselmeleri, özellikle de petrol fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesini gösteriyorum.

Bu tür olumsuz siyasal ve ekonomik olayların hemen devreye gireceğini ve ekonomimizi alt üst edeceğini söylemiyorum tabii. Bu tür bir değerlendirme için şu anda bir neden yok diye düşünüyorum. Uzak ihtimaller olarak işaret ediyorum bunlara.

Son bir kaç gündür işim zorlaştı. Ya olursa diye ucundan değindiğim bu gelişmelerin hepsi, hem de çok kısa sürede oldu işte.

Çok yakınımızda olmasa da yine de bizim coğrafyamız sayılabilecek bir bölgede  tam anlamıyla bir siyasal alt üst olma yaşanıyor. Tunus'da başlayıp Mısır'a yayılan olaylar belki öteki  bölge ülkelerine de bulaşacak ve büyük bir siyasal değişim dinamiği çıkacak ortaya.

Bu tür gelişmelerin bize yansıması bir kaç boyutta olabilir. Bir tanesi özel etkidir. Olay yaşayan ülkelerle ticaret daralır. Bunun içeriye durgunluk enjekte eden yansımaları olur.

İkincisi daha genel bir etkidir. Olay yaşayan ülkelerden başlayan ve bulaşma hızına bağlı olarak çevreye yayılan bir belirsizlik doğar. Belirsizlik ilk adımda finansal fiyatları (faiz, döviz kuru vb) etkiler bu belirsizlik. Ardından da yatırımların, projelerin ertelenmesi gibi reel etkiler gelir. Bunlar da durgunluk baskısı yaratır.

Bir başka etki de belirsizlik ve risk bağlamında ortaya çıkan fiyat hareketleridir. Bölgeyi de göz önüne alacak olursak bu etkinin en belirgin biçimde petrol fiyatlarında ortaya çıkması şaşırtıcı olmaz. Bu da mevcut ödeme dengesizliklerini büyütücü etki yaratır ve ülke riskini arttırır. Bütün bunlar da ekonomide istim kaybına neden olur.

Bizim aman dikkat, olumsuz bir şey olabilir bizi etkiler diye işaret ettiğimiz gelişmeler oldu işte. Şimdi bunun sonuçlarını yaşayacağız. İlk sonuç olarak da Türkiye ekonomisine ilişkin söylemimizi değiştirmek zorunda kalacağız.