Öğretmenlere değer veriliyor mu?
Çocukların öğretmenleri, onların ebeveynlerinden daha fazla onurlandırılmalıdır. Çünkü anne ve babalar çocuklarına sadece yaşam verirler, öğretmenler ise iyi yaşama sanatını.
Aristo
“Beni ne öğretmenler istedi de...”
“Beni ne mühendisler, ne doktorlar istedi de varmadım” sözü bir dönemler çok yaygındı. Bu söylem, bir ölçüde toplumun, mühendise ve doktora verdiği değeri gösterirdi. Ama ben “Beni ne öğretmenler istedi de varmadım” sözünü bu toplumda hiç duymadım. Çünkü bu toplumda öğretmene yıllardır değer verilmiyor. Her geçen gün de durum daha da kötüleşiyor. Sanki yıllardır gelip geçen yönetimler “fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller” istemiyor. Böyle bir nesli yetiştirecek olan “irfan ordusu”na da bu nedenle değer verilmiyor.
TALIS araştırması ne diyor?
Başka ülkelerde öğretmene değer veriliyor mu? Değer verilen de var, verilmeyen de. OECD’nin yaptığı bir araştırmanın, TALIS (Teaching and Learning International Survey) 2013 sonuçları yayımlandı. Araştırma 34 OECD ülkesinde 100 binden fazla öğretmen ve okul yöneticilerinin katılımı ile yapılmış. Bu öğretmenler ve yöneticiler 11-16 yaş grubunun eğiticileri. Araştırmanın amacı, ülkelerdeki öğretmenlik mesleğinin kalitesini artırmak için öğretmenlerin kim olduğunu ve nasıl çalıştıklarını bulmak. Ne hikmetse, bizim ülke bu araştırmaya katılmamış.
Söz konusu araştırmada şöyle bir soru yer almış: Öğretmenlik mesleğine toplumda değer verildiğini düşünüyor musunuz? Bu 34 ülkenin üçte birine yakın kısmındaki öğretmenler buna olumlu cevap vermiş; yani bu ülkelerdeki öğretmenler, toplumda kendilerine değer verildiğini düşünüyor.
Yine OECD’nin, her üç yılda bir, 15 yaşındaki çocuklar arasında, matematik, fen ve okuma konusunda yaptığı bir PISA araştırması var. İşte öğretmene değer verilen ülkeler, PISA araştırmasında başarılı görülen ülkelerle örtüşüyor . Örneğin ilk sıralardaki örtüşenler: Singapur, Kore, Finlandiya, Kanada, Belçika ve Hollanda. Nedir bunun anlamı? Eğer toplum olarak öğretmene değer veriyorsanız, çocuklarınızın da aldığı eğitim o denli iyi oluyor.
Değer verilirse ne olur?
Bir eğitim sisteminin başarısı için yetkin ve motive olmuş bir irfan ordusuna ihtiyaç vardır. Bu ordunun neferlerini iyi seçmeli ve iyi yetiştirmelisiniz ki, nesilleriniz iyi yetişsin. Bir toplumda öğretmene çok değer verilirse ne gibi sonuçları olur? Böyle bir toplumda öğretmenlik çekici bir meslek olur; çok kişi öğretmen olmak ister. Bu kişiler arasından da en iyileri seçersiniz, yetiştirirsiniz. “Hiç bir yeri kazanamadı, bari öğretmen olsun” söylemine rastlanmaz. Öte yandan, toplumda kendisine değer verildiğini bilen kişinin meslek başarısı da yüksek olur.
Değeri ne ile ölçeriz?
Bir mesleğe bir toplumda ne kadar değer verildiğini anlamanın değişik yolları vardır. Bir tanesi, yukarıda sözü edilen araştırmadaki gibi, öğretmenlere sorup, onların algılarını ölçmektir. Aynı soru toplumun diğer kesimlerine sorulabilir. Acaba OECD araştırmasına katılsa idik, öğretmenlerin algısı ne olurdu? Sanırım yine bizim PISA araştırmasındaki yerimize paralel bir sonuç bulurduk.
Bir diğer yöntem ise, ekonomik göstergedir. O meslektekilerin maaşlarına bakarız. Tabi bu maaşlara da karşılaştırmalı olarak bakmalıyız. Örneğin, devlette yeni işe başlayan bir öğretmenin, bir din görevlisinin ve bir subayın maaşlarına bakıp bunları karşılaştırmak bize fikir verebilir. Bu karşılaştırmada öğretmenlerin durumunun pek parlak olmadığını ve yıllar itibari ile daha da kötüleştiğini biliyoruz.
Sonuç
Bugünün dünyasında bir toplumun gelişmesinde beşeri sermaye en önemli zenginliktir. Diğer zenginlikleri bu sermaye yaratır, geliştirir ve korur. Beşeri sermayenin artmasını sağlayan da eğitimdir. Eğitim sisteminin bel kemiğini öğretmenler oluşturur. Öğretmenine değer vermeyen toplumlar yoksul kalmaya mahkumdur.
Not: Yukarıya Yunanlı düşünür Aristo’nun bir sözünü koydum. Onun ünlü bir öğrencisi bakın ne demiş: Bana can verdiği için babama, iyi yaşamım için de öğretmenime minnettarım.
Büyük İskender