Nihayet Fed faiz artırdı
Yaklaşık bir yıldır arttı, artacak diyerek beklediğimiz faiz artışı Fed tarafından yılın son ayında bu hafta Çarşamba günü yapıldı. Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) aldığı kararla faiz oranını 25 baz puan artırarak yüzde 1,00-1,25’den yüzde 1,25-1,50 yaptı. Fed bununla da kalmadı, merkez bankası bilançosundaki aylık daraltmayı da 2018 yılı Ocak ayından itibaren 10 milyar dolardan 20 milyar dolara çıkaracağını açıkladı. Böylece ABD doları ikili bir kıskaca alınmış oldu.Fed bu atağı üstelik 2017 yılı büyüme tahmini yüzde 2,4'ten yüzde 2,5'e, 2018 için büyüme tahminini yüzde 2,1'den 2,5'e, 2019 beklentisini yüzde 2'den yüzde 2,1'e, ve 2020 tahminini yüzde 1,8'den yüzde 2'ye çıkardığı toplantı da aldı. ABD bu büyüme tahminlerini yaparken 2017 yılı için işsizlik oranı tahminini de yüzde 4,3'ten yüzde 4,1'e, 2018 ve 2019 tahmini de yüzde 4,1'den yüzde 3,9'a çekti. (Büyüme artarken, işsizlik düşüyor. Buradan yola çıkarak keşke Türkiye’ye büyüme de dünya rekoru kırdıran TUİK, işsizlikte de birden bire rekor düşüş açıklasa ne güzel olur diye düşündüm).
ABD parasal sıkılaştırmaya yüksek enflasyon nedeni ile de gitmedi. Nitekim Fed’in enflasyon oranı beklentisi yüzde 1,7. 2018 yılı tahmini yüzde 1,9, 2019, 2020 de ise beklenti yüzde 2,0. Bu enflasyon oranına bağlı olarak 2017 yılı sonu faiz oranı tahmini yüzde 1,4, 2018 için beklenti yüzde 2,1, 2019 yılı için yüzde 2,7, 2020 tahmini de yüzde 3,1.
Fed’in bu kararı geleceğe yönelik atılmış bir adımdır. Çünkü yapılan ampirik çalışmalara göre ABD’de para arzı artışının enflasyon oranına yansıması (aktarma mekanizması) uzun yıllar alabilmekte. Fed’in bu kararında etkili olan bir başka unsur ise doların rezerv para olmasıdır. Fed bu kararı ile sadece ülkedeki değil, dünyadaki para talebini de göz önüne aldığını göstermiştir.
Karar sonrası ABD’de tahvil ve hisse senedi piyasasına yönelik talep arttı. Yani sermaye hareketleri ABD’ye yöneldi.
Bu yazı yazıldığı saatlerde toplanan TCMB Para Politikası Kurulu artık eli mahkum faiz oranını artıracak. Tersi bir davranış dolar kurunu yukarı çekecektir. Hatta şunu da yazmamız falcılık olmaz; 2018 yılında kimse Türkiye’de düşük faiz beklemesin. Faiz oranını düşük olsun diyenler, yüksek kur istiyor demektir.
Bu kararla birlikte dış denge (cari açık) sorunu olan ülkelerin ekonomide işi daha zor olacak. Bu ülkelerden birisi de ne yazık ki Türkiye’dir. Cari açık, tasarruf açığıdır ve bu açığın dış borçla kapatılmasıdır. Artık borç arayan Türk Hazinesi ve dahi bankalar, daha yüksek faiz oranından borçlanmak zorunda kalacak.
Merak ettiğim bankalar inşaat sektörünü nasıl finanse edecek? Bekleyip göreceğiz.
Dünya Fed'in izinden gidiyor
Küresel çapta merkez bankaları Fed’in izinden yol aldı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCBM), Avrupa (ECB), İngiltere (BoE), İsviçre , Filipinler, Endonezya, Meksika, Norveç, Ukrayna, Şili, Kolombiya ve Peru merkez bankaları para politikası toplantılarını gerçekleştirdi. TCMB haftalık repo gösterge faizinde değişiklik yapmazken, geç likidite penceresi borç verme faiz oranının yüzde 12,25'ten yüzde 12,75'e yükseltti. Avrupa Merkez Bankası (ECB) , beklentilere paralel olarak faizlerde ve varlık alım programında değişikliğe gitmedi. Banka faiz oranını yüzde 0 olarak korudu. ECB ayrıca, bankaların merkez bankasında tuttukları mevduat için ödenen faiz oranını yüzde -0,40, marjinal faiz oranını ise yüzde 0,25 olarak sabit bıraktı.
Daha önce 30 milyar euro seviyesinde belirlenen varlık alım programında da değişiklik yapılmadı. BoE de politika faizini beklentiler doğrultusunda değiştirmeyerek yüzde 0.5'te sabit tuttu. BoE geçen ay on yıldan uzun süredir ilk kez faizleri artırmıştı.
Çin Merkez Bankası da Fed’den saatler sonra para piyasalarında geçerli bazı kısa ve orta vadeli faizleri yükseltti. Merkez bankası, bankalara para akışını düzenlemek için kullandığı 7 ve 28 gün vadeli ters repo faizlerini 5 baz puan yükseltirken, bir yıl vadeli kaynak sağladığı orta vadeli borç verme imkanı faizini de 5 baz puan artırdı.
İsviçre Merkez Bankası (SNB) frankın "yüksek" olarak nitelediği değerini düşürmek için negatif faiz oranlarının süreceğini açıkladı. Para politikası kararını açıklayan SNB gösterge üç aylık faizini beklentiler paralelinde yüzde eksi 1.25 ile eksi 0.25 aralığında tuttu. Endonezya Merkez Bankası politika faizini beklentiler doğrultusunda yüzde 4.25'te tuttu.
Körfez ülkeleri faiz tetiğine bastı
Öte yandan Fed’in faizi artırmasının ardından, bazı körfez ülkeleri de faizleri yukarı çekti. Bahreyn Merkez Bankası gösterge olarak kullanılan bir haftalık faizleri yüzde 1,50'den yüzde 1,75'e çıkardı. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Merkez Bankası, faiz oranını 25 baz puan artırdı ve yüzde 1,50'den yüzde 1,75'e yükseltti. Suudi Arabistan Merkez Bankası ters repo faiz oranını 25 baz puan artırarak yüzde 1,50 yaptı. Katar Merkez Bankası faiz oranını 25 baz puan artışla yüzde 2,25'ten yüzde 2,50'ye yükseltti. Kuveyt Merkez Bankası ise faiz oranını değiştirmedi. Bankanın faiz oranı yüzde 2,75 seviyesinde bulunuyor.
Yatırım bankası Goldman Sachs’ın müşterilerine gönderdiği nota göre Fed'in martta faiz artırma ihtimali de yüzde 75.