Neden iyi yöneticiler hata yapar?
Lehman Brothers'ın eski CEO'su Richard Fuld; Daimler-Chrysler'in eski CEO'su Jürgen Schrempp; SAP'ın eski CEO'su Leo Apotheker; Vivendi Universal'in eski CEO'su Jean-Marie Messier; Swissair'in eski CEO'su Philippe Bruggisser... CEO olmaları dışında, hepsinin bir diğer ortak yanı 'eski CEO' olmaları.
Kendilerinden son derece emin olan, sürekli olarak başarılara imza atan isimler bile, bir gün kaçınılmaz bir düşüş yaşayabiliyorlar. Microsoft kurucusu Bill Gates'in "Başarı kötü bir öğretmendir; akıllı insanların asla yanlış yapmayacaklarını düşünmelerine neden olur" sözleri, dün dünyanın en büyük şirketlerini yöneten isimlerin, bugün sadece hata yapmış eski CEO'lar olarak anılmalarının nedenini açıklıyor. Lehman Brothers'ın eski CEO'su Richard Fuld; Daimler-Chrysler'in eski CEO'su Jürgen Schrempp; SAP'ın eski CEO'su Leo Apotheker; Vivendi Universal'in eski CEO'su Jean-Marie Messier; Swissair'in eski CEO'su Philippe Bruggisser bu isimlerden bazıları.
Önyargılar yanlış kararlara neden oluyor
SAP, artan müşteri memnuniyetsizliğinden CEO'su Leo Apotheker'i sorumlu tuttu. Apotheker'in 'sıkı' yönetim stili, şirket çalışanlarının da mutsuz olmasına neden olunca, süreç Apotheker'in istifası ile sonuçlandı.
Bir diğer örnek Lehman Brothers'ın CEO'su Richard Fuld. Bankanın iflasının üzerinden iki sene geçmesine rağmen, çok sayıda kişi hala şu soruya yanıt arıyor: "Fuld, subprime krizi karşısında bankasını kurtarmak için neden bu derece geç kaldı?"
Peki seneler boyunca son derece iyi işleyen bu beyinler, nasıl oluyor da bir anda 'kısa devre' yaşıyorlar?
Tuck School of Business profesörlerinden ve 'Think Again' (Yeniden Düşün) kitabının yazarı Sydney Finkelstein'a göre, önyargılar insanların yanlış yapmasına neden oluyor. McKinsey & Company yöneticilerinden Olivier Sibony "Seeing Through Biases in Strategic Decisions" (Stratejik Kararlarda Önyargılı Davranmak) isimli bir araştırmada bu durumu "zihinsel eğrilik" olarak tanımlıyor.
McKinsey grubu ve Prof. Finkelstein, CEO'ların karar sürecindeki beyin durumlarını daha iyi anlayabilmek için nörolojiye başvuruyorlar. Nöroloji, beyinde meydana gelen kısa devreler sonucunda, insanların kendilerini haksız oldukları yerde, haklı hissettiklerini ortaya koyuyor. Ne yazık ki, şirket yönetimi de bu 'kısa devrelerin' farkına varamıyor.
Beş alarm işareti
Yapılan araştırmalara göre, başarısız olmaya başlayan CEO'lar aslında beş konuda alarm veriyorlar. Le Monde gazetesinde yer alan bu işaretlere dikkat etmek, şirketin geleceği açısından çok önem taşıyor:
1. Hızlı bir şekilde hüküm vermek: Kendine aşırı güvenden kaynaklanan bu hüküm ve kararlar, ne belirsizliği ne de hata ihtimalini içeriyor. Geçtiğimiz sene Paris'te mahkeme karşısına çıkan Vivendi CEO'su Jean-Marie Messier, 2000'li yılların başında Vivendi yönetimindeyken, satın alma gibi stratejik kararlar aşamasında büyüklük hissinden kaynaklanan aşırılıklarını kabul etti.
2. Şüphe edilmeyen bağlılıklar: Açıklanan bazı referans rakamlar (olasılık ihtimalleri gibi) istikrarı korumak açısından, tartışılmadan kabul ediliyor. Bir anda, şirket içindeki herkes bu rakamdan şaşılmaması gerektiğine inanıyor. Sonuç ise felaket olabiliyor. BP CEO'su Tony Hayward'a göre Meksika körfezinde yaşanan kazanın gerçekleşme ihtimali milyonda birdi. Dolayısıyla böyle bir kaza senaryosu asla şirket içinde gündeme getirilmedi. Yaşandığında ise sonuçları dramatik oldu.
3. Yanıltıcı deneyimler: Mevcut durum dikkate alınarak oluşturulan refleksler, kararlar, şirketleri gelecekte yanlış yönlere çekebiliyor.
4. Yersiz kişisel çıkarlar: İnsanların büyük bir bölümü, kendi çıkarlarının ya da grup çıkarlarının bilinçaltında çalıştığının ve sorumlulukları ile zıtlaştığının farkına varmaz. HP'nin CEO'su Mark Hurd'un ani gidişinin nedeni de bu oldu. Şirket içi yapılan bir inceleme sonucunda ortaya çıkan gider makbuzları, CEO'nun tedarikçilerden biri ile yakın ilişkisini ortaya çıkardı.
5. 'Günebakan' yönetimi: Kimsenin CEO'yu eleştirmediği, herkesin CEO gibi düşündüğü ve CEO'nun görüşlerini desteklediği bir ortamda doğru kararların verilmesi mümkün olamaz.