Ne Trump geri adım atıyor ne de Çin…
ABD, Çin'e %125 oranında gümrük vergisi uyguluyor; Çin, ABD ithalatına %84 gümrük vergisi açıklıyor… Maalesef o beklenen ticaret savaşları tam olarak başladı ve tam gaz gidiyor.
Donald Trump’ın ülkelere uyguladığı tarifeler tek tek açıklandı. Başta kendi vatandaşları, iş insanları ve büyük global markaları olmak üzere tüm dünya neye uğradığını şaşırdı. Tabii bu şoke edici vergi oranları ekonomiyi yakından takip edenlerin beklentisi olsa da herkesin aklında “Trump o kadar da ileri gitmez” düşüncesi vardı.
Trump'ın yaklaşık 100 ülkeye uyguladığı yeni tarifeler, Çin ithalatına uygulanan %125’lik tarife de dahil olmak üzere bir gecede yürürlüğe girebiliyor. Pekin, Çarşamba günü ABD ithalatına uygulanan vergileri %34'ten %84'e sonra da %125’e çıkaracağını açıkladı. Türkiye’nin payına da %10’luk tarife düştü. İlk bakışta bu bizim için olumlu görünse de Çin ve AB ülkeleriyle ithalat ve ihracat oranımızı göz ardı edemeyiz. Uzun vadede ABD ve Çin arasında bu ticari savaş; Avrupa Ülkerleri ve bizi de yakından ilgilendiriyor. Özellikle de sanayi ve teknoloji alanında bu artışı göreceğiz. Örneğin bir akıllı telefonun onlarca parçası Çin’de üretiliyor ya da kendi komşu ülkelerinden toplanıyor, ABD’ye ulaşıp dünyaya dağılarak ticareti sürdürüyor. Ara malların sağlanamaması tüm büyük ülkeleri ve sektörleri etkileyecektir. ABD’nin yeni vergi tarifinde Vietnam da %46 ile nasibini aldı. Zaten ABD’li üreticiler Çin’deki ticaret yoğunluğunu dağıtmak için Vietnam’ı devreye sokmuştu. Trump her ne kadar kendileriyle iletişime geçen ve misilleme yapmayan 75’ten fazla ülke için ek tarifeleri 90 gün askıya aldığını duyursa da artık tüm dünyada güveni sarsmış oldu.
Başkan Trump sakin olunması gerektiğini söylerken ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, bankacılara ekonomi konusunda "oldukça iyi durumdayız" şeklinde mesaj veriyor. Maalesef tablo bu denli sakin kalınacak kadar iyimser değil. Ekonomiden az çok anlayan bir vatandaş dahi ABD’nin bu süreçte ekonomisinin resesyona gireceğini ve yüksek enflasyonla karşılaşacağını öngörebilir.
Yabancı yatırımcılar hükümet ihaleleri öncesinde uzun vadeli hazine bonolarını tutma konusunda genel bir gerginlik olduğunu söylemekte. Bu endişe, Japon hisse senetlerinin %3,9 ve Avrupa'nın ana endeksinin yaklaşık %3 düşmesiyle küresel bir hisse senedi satışına katkıda bulundu. AB çok uzun zaman önce ABD ve Trump’ın gerek savunma gerekse ekonomi alanında güven vermediğini ima eden mesajlar vererek hazırlık sürecine geçmeye başlayacaklarının sinyallerini veriyordu. AB ve Türkiye arasındaki ticari ağın daha fazla güçleneceğini görebiliriz.
Öte yandan Trump’ın bu hamlesi ABD içinde de ilişkileri zedelemeye başladı. Çatırtıların büyüdüğünü ilerleyen günlerde daha fazla göreceğiz. Mesela siyasete el atmasıyla büyük ticari kayba uğrayan Elon Musk’ın sosyal medyada yaptığı “Milton Friedman” paylaşımı da oldukça dikkat çekti. İzlemeyenler için; Friedman, videosunda bir kalemin dünyanın dört bir yanındaki malzemeler ve işçilikle nasıl üretildiğini anlatıyor. Yani serbest piyasanın işleyişinin, yalnızca üretim verimliliğini artırmak için değil, aynı zamanda dünya halkları arasında uyum ve barışını desteklediğinin altı çiziliyor. Görünen o ki Trump, başta Musk olmak üzere birçok ABD iş insanından buna benzer tepkiler alacak.
Umarım Trump, vergileri indirmeye yönelik hamleler yapar. Çin’de olumlu karşılığını verir. Bölgesel savaşlarla boğuştuğumuz bu yıllarda devlerin ticaret savaşında ezilen tüm dünya ülkeleri olacaktır.