Nabucco hayal mi?
OLAYLARIN İÇİNDEN / Tevfik Güngör Önce haberi aktarayım. Haber şöyle: "Rusya Devlet Başkanlığı Sözcüsü Sergey Prikhodko, Nabucco doğalgaz boru hattı projesinin sadece Avrupalı yetkililerin hayal projesi olduğunu ifade etti. Prikhodko, Türkmenistan'ın Nabucco projesine katılmayı düşünmediğini de kaydetti. Rus Haber Ajansı İnterfaks'ın haberine göre, Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev'in Aşkabat ziyaretini değerlendiren Kremlin Sözcüsü Prikhodko, Türkmenistan'ın Nabucco projesine katılmak gibi bir niyetinin olmadığını belirtti... Prikhodko, "Nabucco sözcüğünü Türkmen meslektaşlarımızdan hiç duymadık" dedi. (Sabah 6.7.2008) Heberden sonra Nabucco projesi ile ilgili olarak daha önce yayınlanmış bilgileri özetleyeyim: Nabucco boru hattı projesi, Türkmenistan ve Kazakistan petrollerini ve de İran doğalgazını Türkiye üzerinden AB ülkelerine doğalgaz taşımak amacıyla yapılması düşünülen uzun geçişli bir boru hattı taşımacılığı projesidir. Avrupa'nın en büyük doğalgaz tedarikçisi konumundaki Rusya'dan yapılan sevkıyata alternatif olması içim ABD tarafından desteklenmekte, Rusya ise projenin gerçekleşmemesi için çalışmaktadır. Proje ABD tarafından desteklenmekte, gerçekleştirilmesi için çalışılmaktadır ama, (1) Boru hattından geçecek petrol ve doğalgaz konusunda henuz anlaşma yoktur. (2) Projenin kârlılığı konusunda ümit yoktur. 2007 yılının ortalarında Rusya'nın, Orta Asya'daki hattın büyük doğalgaz tedarikçileri olan ülkelerle (Kazakistan, Türkmenistan) büyük miktarlarda doğalgaz alım sözleşmeleri imzalayacağını duyurması ile büyük oranda sekteye uğradığı iddia edilmektedir. Bununla birlikte Alman RWE firmasının Şubat 2008'de Nabucco Şirketi'ne eşit ortak olmasıyla proje güç kazanmıştır. Hattın tam kapasitede kârlı olabilmesi için gereken doğalgaz üretiminin halen İran'a uygulanan ambargo nedeniyle bu ülkeden de sağlanamayacak olması, hattın geleceğinde büyük soru işaretleri oluştursa da ABD hükümetinin projenin geleceğine olan iyimser bakışının devam ettiğini açıklanmıştır. Türkiye'den başlayacak olan 3,300 km'lik bir boru hattı temelinin 2010'da atılması öngörülmektedir. Proje 2002 yılında BOTAŞ (Türkiye) tarafından başlatılmıştır. Türkiye'den çıktıktan sonra terminal ülke Avusturya'ya kadar sırasıyla Bulgaristan, Romanya ve Macaristan'dan geçecek boru hattı ortakları eşit hisse ile BOTAŞ (Türkiye), Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya), MOL (Macaristan), OMV (Avusturya) ve RWE'dir (Almanya). 2020 yılında 31 milyar metreküp doğalgaz taşıyacağı varsayılan hat, aynı zamanda AB'nin Trans-Avrupa Enerji Hattı'nın bir parçası olarak öngörülmekte olup fizibilite ve mühendislik çalışmaları için AB fonlarından da faydalanılmıştır. İlk hesaplara göre toplam maliyet 4.6 milyar Euro'dur. Hat Erzurum'da Türkiye-İran doğalgaz hattı ile birleşerek, yine yapımı düşünülen Trans-Kafkas gaz hattı ile bağlanacaktır. Bu özellikleriyle hat, hem Orta Asya'yı, hem de Ortadoğu'yu gaz hatları olarak bağlayacak ve batı ucunda Avusturya'nın temel doğalgaz taşıyıcısı hattı olan Baumgarten an der March hattı ile birleşecektir. Projenin tamamlanması için Nabucco Gas Pipeline International GmbH adlı firma 2004 yılında Viyana'da kurulmuştur. Yüzde 20'şer ortaklıkla beş firma şunlardır: OMV (Avusturya), MOL (Macaristan), Transgaz (Romanya), Bulgargaz (Bulgaristan), BOTAŞ (Türkiye), RWE (Almanya) 6. ortak olarak 5 Şubat 2008 de projeye katılım anlaşmasını Viyana'da imzalayarak dahil olmuştur. Hatta ayrıca Fransız Gaz de France, Total, ve Alman E.ON Ruhrgas, RWE firmaları da, ortak olmak istediklerini açıklamıştır. Projeyi destekleyenler Rus Gazprom'un da ileride katılabileceğini belirtmektedirler ki, bu bir hayadir. Çünkü Rusya projeye karşıdır. Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy yönetiminin Türkiye'ye olan tutumunu cezalandırmak amacıyla Türkiye'nin Nabucco projesinde Fransa'yı dışladığı söylenmektedir. Projeyi savunanlara göre, projeye 2010'da başlanması durumunda 2013 yılında tamamlanacaktır. İlk yıllarında 4.5-13 milyar arasında taşınması düşünülen doğalgazın hatta yeterli gaz sağlanması durumunda 2020 yıllarında tam kapasitesine ulaşarak 25.5-31 milyar metreküpe ulaşacağı öngörülmektedir. Bütün bunlardan sonra bir değerleme yapayım: (1)Biz doğalgaz konusunda büyük ölçüde Rusya'ya bağlıyız. (2)Rusya bizim en önemli sınır komşumuz. Ekonomik ilişkileri geliştirmek bizim yararımıza. (3)Rusya ile siyasi ilişkileri gerdirmekten hiçbir yarar sağlayamayız. Rusya ile düşmanlık ilişkisi Türkiye'ye yarar sağlamaz. (4)Nabucco projesi başta ABD projesi iken, giderek Türkiye bu projenin sahibi ve avukatı haline geldi. Gerçekleşemeyecek ve de gerçekleşse bile doğrudan Türkiye'ye yarar sağlamayacak bir proje için Rusya ile ekonomik ve siyasi ilişkileri germek yanlıştır. Türkiye'ye yarar değil, zarar getirir...