Myanmar: Yabancı yatırımın yükselen yıldızı
Çok sayıda Fortune 500 şirketi Myanmar'ın kapısında. MasterCard, Visa, GE ve Coca-Cola bunlardan bazıları. Dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Myanmar'da şu an için geleceğe yönelik umut rüzgarları çok güçlü. Öyle ki Myanmar'dan sonra sıranın Kuzey Kore'ye geleceğini düşünenler bile var!
Myanmar ya da diğer adı ile Burma. Yıllardır batılı yatırımcıların haritasında yer almayan bu Asya ülkesi, bugün bir yandan sahip olduğu enerji kaynakları diğer yandan da 60 milyona ulaşan nüfusu ise yabancı yatırımın yeni gözdesi olmaya hazırlanıyor.
Bu değişimin nedeni yabancı yatırıma izin veren yeni yasa. Bu yasa kapsamında ülkeye yatırım yapacak yabancı firmaların yerel bir ortak bulma zorunluluğu kalkıyor. Firmalar yüzde 100 yabancı sermaye payına sahip olabiliyor ve en az yüzde 35?lik yabancı sermaye payı ile ortak yatırım yapabiliyorlar. Ayrıca ülkeye yatırım yapacak şirketler sekiz yıl boyunca vergiden muaf tutuluyor. Bu muafiyetin karlı yatırımlar için daha da genişletilebileceği ifade ediliyor. Yabancıların devlet veya özel şahıslardan arazi kiralamaları da mümkün.
Ülkenin yabancı yatırımlar için avantajları arasında Hindistan ve Çin arasındaki konumu, batı kıyısındaki zengin gaz rezervleri, yetkin iş gücü, çeltik üretimi ve balıkçılık sektöründeki yüksek potansiyeli sıralanıyor.
Myanmar'a gelmesi beklenen yabancı yatırımın, 1990'lı yıllarda Rusya ve Vietnam'ın yabancı yatırımcılara açıldığında yaşanan büyük yatırım akınına benzeyeceğini gündeme getirenler var.
Dünyanın yeni yatırım sınırı olmaya hazırlanan ülkede son dönemde gerçekleştirilen siyasi ve ekonomik reformlar sonrasında, ABD ve AB tarafından uygulanan birçok ekonomik yaptırım kaldırıldı. Hatta ABD Başkanı Barack Obama'nın Asya turuna Myanmar'ı dahil etmiş olması da ülkenin yeni profilini vurgulamak açısından anlamlı. Ülkenin yabancı yatırıma açılması, sosyal ve ekonomik reformların hız kazanacağı anlamına da geliyor.
Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, ekonomik ve diplomatik anlaşmalar yapmak üzere Myanmar'a gitti. Ülkedeki ticari gelişimin önünü açmak isteyen Komisyon başkanı, yabancı yatırıma izin veren yeni Myanmar yasalarına bağlı olarak 100 milyon dolarlık kalkınma desteği teklifinde bulundu.
Sayısız zorluk, sayısız fırsat
Tabii ki Myanmar'da iş yapmak pek kolay değil. Bunun birçok nedeni var. Ülkedeki Müslüman ve Budist toplumlar arasında yaşanan şiddet olayları yabancı yatırımcıları en fazla endişelendiren unsurların başında geliyor. Ulaşım ve iletişim altyapılarının yetersizliği; ülkeye para sokmakta ve çıkarmakta yaşanan zorluklar; adalet sisteminin tarafsız olmaması diğer önemli sorunlar arasında. Öte yandan ülkede çok ciddi bir yolsuzluk sorunu da mevcut. Transparency International verilerine göre ülkedeki yolsuzluk düzeyi Zimbabwe veya Sudan'dan daha yüksek.
Fakat The Wall Street Journal'a göre iş dünyası liderleri ülkenin sunduğu fırsatları saya saya bitiremiyorlar.
Ülkenin en önemli özelliklerinden birisi 60 milyona ulaşan yüksek nüfusu. Bu oran Güney Kore ve Güney Afrika nüfuslarını geride bırakıyor; Avustralya nüfusunu ise neredeyse üçe katlıyor. Bu nüfusun fabrikalara, bu fabrikaları işletmek için enerjiye ve bu enerjiyi sağlayacak doğal kaynaklara ulaşmak için teknolojiye ihtiyacı var. Bunun sonucunda da yatırımcılar petrol, gaz ve altyapı yatırımları başta olmak üzere her alana yakından ilgi gösteriyorlar.
Fortune 500 şirketleri sırada
WSJ'ye göre daha şimdiden çok sayıda Fortune 500 şirketi Myanmar'ın kapısını çalmış durumda. MasterCard ve Visa, kredi kartı pazarı oluşturmayı hedefliyor. Geneal Electric elektrikli otomobil anlaşmaları gerçekleştirmek istiyor. Coca-Cola üç yıl içinde 200 milyon dolar yatırım ve en azından bir fabrika kurmaya yönelik müzakerelerini sürdürüyor. Asyalı şirketler ise daha hızlı hareket ediyorlar. Mitsubishi, Mitsui ve Sumitomo ülkenin en büyük şehri olan Yangon'da varlıklarını büyütüyorlar. Samsonite International'ın ülkede şu anda beş mağazası bulunuyor. Şirket 3 ila 5 yıl içinde 15 yeni mağaza daha açmayı planlıyor.
Dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Myanmar'da, batılı yaşam tarzına duyulan ilgi her geçen gün artıyor. Asya Kalkınma Bankası verilerine göre ülkede kişi başına düşen milli gelir bin 300 dolar. Her bin kişiden 20'sinin arabası var. ABD'de ise her bin kişiden 800'ü araba sahibi. Nüfusun sadece yüzde 26'sı kesintisiz elektriğe ulaşabiliyor.
Tüm bu olumsuz tabloya rağmen ülkedeki umut rüzgarları çok güçlü. Öyle ki Myanmar'dan sonra sıranın Kuzey Kore'ye geleceğini düşünenler bile var!
Myanmar'da iş yapmanın püf noktaları
Colliers International, Asya Kalkınma Bankası, Dünya Bankası ve WSJ verilerine göre;
. Ülkeye girmek: Beklemeniz gerekebilir. Bazı vize onayları hemen verilirken, bazen haftalarca beklemek gerekebiliyor.
. Yerleşmek: Ofis bulmak gerçekten zor. Ülkenin en büyük şehri olan Yangon'da kullanılabilecek toplam ofis alanı 680 bin metrekare.
. Nakit ekonomisi: Kredi kartı çok ender kabul ediliyor. Yabancılar ATM'leri kullanmakta zorlanıyorlar. Dolayısıyla ülkeye bol nakit para ile gitmek gerekiyor.
. Konaklama: En büyük şehir Yangon'da uluslararası standartlarda otel odası sayısı bin 850. Otel odası fiyatları ise geçtiğimiz seneye oranla iki katına çıkmış durumda.
. Lojistik: Nüfusun sadece yüzde 26'sı kesintisiz elektriğe ulaşabiliyor. Internet iyileşme gösterse de hala bağlantı sorunları mevcut.
. İletişim: Mobil telefon kullanmak neredeyse imkansız. Halkın sadece yüzde 3'ünün cep telefonu var.
. Ödül: Myanmar'ın 60 milyona ulaşan genç bir nüfusu var. Ülkedeki yaş ortalaması 27. Eğer ülke açılmaya devam eder ve milli gelir artarsa, yatırımcılara büyük gelir sağlayabilir.