Mükellef olmayanlar da matrah artırımından faydalanabilir

Değerli okurlar, 7440 sayılı yapılandırma kanunu kapsamında, matrah ve vergi artırımından faydalanmak isteyenlerin, 31/5/2023 tarihine kadar başvuruda bulunmaları ve ödenecek vergilerin peşin veya ilk taksiti 30/6/2023 tarihine kadar ödenmesi, taksitli ödeme halinde ise 12 eşit taksitte (1,09 katsayısıyla) ödemeleri gerekmektedir.

Mükellefiyet kaydı olmayanların da matrah artırımından faydalanıp faydalanmayacağı konusu zaman zaman değişik platformlarda dile getirilmekte ve sorulmaktadır. Bu yazımızda gelir vergisine tabi kazanç unsurları elde etmiş ve hiç mükellef olmamış gerçek kişilerin matrah artırımında bulunup bulunmayacakları konusunu ele almaya çalışacağız.

Matrah artırımı vergi incelemesini ve tarhiyatı engeller

 7440 sayılı kanun uyarınca 2018 ile 2022 yılları için matrah artırımında bulunulabilir ve matrah artırımında bulunulması, matrah artırımında bulunulan yıllar için gelir vergisi yönünden vergi incelemesi ve tarhiyatı engeller. Ancak birden fazla gelir unsurunun varlığı halinde ilgili gelir unsurları itibarıyla matrah artırımı yapılması şarttır.

Mükellef olmayanlar da matrah artırımından faydalanabilir

7440 sayılı kanunun 5. Maddesi uyarınca, ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakan gerçek kişiler de matrah artırımından yararlanabilirler. Ancak gerçek kişilerce , 2018 ile 2022 yıllarına ait hangi gelir unsuru elde edilip beyan dışı kaldı ise bu gelir unsuru için belirlenmiş olan tutarlar üzerinden matrah artırımı yapılmalıdır.

Gelir vergisi yönünden matrah artırımına dikkat

Birden fazla gelir unsurundan kazanç ve irat elde eden mükellef olmayan gerçek kişilerce, vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olunmaması için, ilgili gelir unsurları itibarıyla matrah artırımı yapılması şarttır. Başka gelir unsurları için matrah artırımında bulunulmuş olsa dahi ilgili dönemde elde edilmekle birlikte matrah artırımına konu edilmeyen gelir unsurları için bu döneme ilişkin vergi incelemesi ve tarhiyat yapılabilecektir.

Örneğin; gerçek kişi 2020 yılı için herhangi bir gelir vergisi beyanında bulunmamıştır. Mükellefin ilgili takvim yılında istisnayı aşan iki adet mesken kira geliri ile beyana tabi menkul sermaye iratları olduğu varsayımıyla, bu yıla ilişkin olarak gayrimenkul sermaye iradı yönünden asgari matrah tutarını esas alarak artırımda bulunması halinde 2020 yılı gayrimenkul sermaye iradı yönünden herhangi bir vergi incelemesi ve tarhiyat yapılması söz konusu olmayacaktır. Ancak, ilgili yıl için menkul sermaye iradı yönünden vergi incelemesi ve gelir vergisi tarhiyatı yapılabilecektir.

Duruma uygun matrah artırımı inceleme ve tarhiyatı önler

Gerçek kişiler durumlarına göre bilanço esasına göre defter tutan mükellefler ile serbest meslek erbabı için veya işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenen asgari matrahlardan az olmamak üzere matrah artırımında bulunmaları hâlinde bütün gelir unsurları için vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmayacaktır.

Daha önce herhangi bir mükellefiyeti olmayan gerçek kişinin matrah artırımında bulunması halinde, mükellef olsa idi hangi esasa göre beyanname verecek ise onu dikkate alarak matrah artırımında bulunulması gerekmektedir. Son olarak, beyan dışı bırakılan gelirin KDV’ye de tabi olduğu düşünülüyor ise, KDV yönünden de matrah artırımında bulunulmasında fayda vardır.