Muhalefet ne diyor?
Serbest Bölgeler ve Gümrük kanunlarında yapılan değişiklikler işleticileri memnun etmişe benziyor. DÜNYA Mikro Politika'da okuyacağınız değerlendirmeler bu yönde… Gerçi, yeni düzenlemeler sektörün 2004 yılına kadar özellikle vergi avantajları nedeniyle yaşadığı "saadet" dönemini tam anlamıyla geri getirmemiş!
MESBAŞ Genel Müdürü Edvar Mum'un düzenlemelerle ilgili "2004 yılından önceki yasaya dönmek mümkün olmadı" sözlerinden bunu anlıyoruz. ASBAŞ Genel Müdürü Zeki Gürses'in "Yasa bu haliyle çok kötü değil, iyi olarak değerlendirilebilir" sözlerinden de… Ama, diğer görüşlerle birlikte ortak yaklaşım "bu kadarına da şükür" kıvamında.
Hükümet tasarısını yasalaştıran Meclis'te iktidar kadar muhalefet partileri de düzenlemelere ilke olarak olumlu yaklaştılar. Özellikle Plan ve Bütçe Komisyonu aşamasında CHP, MHP ve DSP'li üyeler bir kısmı sektörün beklentileriyle örtüşen eleştiri ve önerilerde bulundular.
Muhalefete mensup üyelerin bir tasarı veya teklif hakkında Plan ve Bütçe Komisyonu raporlarına koydukları "karşı oy" veya "muhalefet şerhleri" pratik sonuç yaratmamakla birlikte kimi eksiklik veya olumsuzluklara dikkati çektiği için önemsenmeye değer. En azından bilgi ve "kayıt" değeri vardır. Serbest bölgeler tasarısındaki karşı oy yazılarında da dikkati çeken eleştiriler var. Özgün başlıklarını koruyarak özetle aktaralım.
CHP'nin ayrışık oyu
M. Akif Hamzaçebi (Trabzon), Mevlüt Aslanoğlu (Malatya), Mustafa Özyürek (İstanbul), Esfender Korkmaz (İstanbul), Faik Öztrak (Tekirdağ), serbest bölgelerde "hizmet ihracatını" üretici-ihracatçılara sağlanan gelir vergisi istisnasında kapsam dışı bırakılmasını eleştiriyorlar.
Hazine mülkiyetindeki taşınmazların kullanıcılara 49 yıla kadar kiralanması veya irtifak işlemlerinin İhale Kanunu dışına çıkarılmasının, ileride ortaya çıkabilecek tahliye işlemlerini engelleyeceğini savunuyorlar.
Ayrıca, devlete ait araziler üzerinde altyapıları inşa eden kurucu-işletici şirketlerin bu hizmetlerine karşılık aldıkları mal hareketlerinden aldıkları gelir payı haklarının korunmadığını belirtiyorlar.
MHP'nin muhalefet şerhi
Erkan Akçay (Manisa) ve Mustafa Kalaycı (Konya) serbest bölgelerle ilgili düzenlemeler "ülke içindeki imalatçı-ihracatçı sektörleri göz ardı ettiği" görüşündeler:
"Serbest bölgelerdeki faaliyetlere sadece ihracat terminolojisiyle yaklaşılmaktadır. Bu bakış açısı ülke içindeki firmaların ihmal edildiğini göstermekle birlikte bölgelerin dış ticareti artırıcı niteliğini de ortadan kaldırmaktadır.
MHP'li üyelerin diğer bir eleştirisi, Yüksek Planlama Kurulu'nun (YPK) serbest bölgelerle ilgili yetkisine ilişkin:
"Serbest bölgelerde faaliyet konularının belirlenmesi yetkisinin, 4059 sayılı kanuna rağmen, YPK'da tutulması sadece bürokratik işlemleri artıracaktır." (4059'a göre bu yetki Hazine Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'ne ait. T.E.)
DSP'nin karşı oyu
Harun Öztürk (İzmir), serbest bölgelere tanınan ayrıcalıkların bölge dışı faaliyetlerde haksız rekabete yol açmaması gerektiğini belirtirken, üretici işletmelerin fiyat, kalite ve standartlarla ilgili yasal mevzuat dışında tutulmasına karşı çıkıyor. Hazine mülkiyetindeki arazilerin kira işlemlerini İhale Kanunu dışında bırakılmasını; rekabeti ve şeffaflığı bozacağına dikkate çekiyor.
Öztürk, bazı vergi istisna ve muafiyetlerinde uygulamanın "Avrupa Birliği'ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme dönemini sonuna kadar" devamını öngören düzenlemeyi, içerdiği belirsizlik nedeniyle uygun bulmuyor. Bu sürenin 2014 yılıyla sınırlandırılmasını öneriyor.
Bölgelerde istihdam edilenlerin ücretlerinden, yüzde 85 ihracat şartıyla, gelir vergisi alınmamasına ilişkin düzenleme de Öztürk'ün eleştirileri arasında. Bu şartın, "ilgilileri teşvikten yararlanabilmek için hayali ihracata yönlendirebileceğine" dikkati çekiyor.