"Moody's ne demek istedi?"
Son söyleyeceğimi baştan söyleyeyim, kimse alınmasın ama.. "Zaten bunu yapacaktım, sebebine takılmayın" dedi. Yapılan açıklama metninden de birşey çıkarmak mümkün değil. Ana temaya beraber bakalım isterseniz:
Geçen hafta Moody's hem notumuzu kırmış hem de görünümü negatife almıştı. Yani bir not kırımı daha olasılık dahilinde. Zaten "yüksek riskli spekülatif ülke" konumundaydık, daha da derine indik şimdi. Yapılan açıklamanın ana temasını masaya yatırayım hemen:
"Not indirimi ödemeler dengesi krizinin artmaya devam etmesini yansıtıyor. Türkiye uzun süreli ekonomik ve finansal oynaklık dönemine karşı kırılgan olmaya devam ediyor. Türkiye'nin döviz rezervlerinde düşüş TCMB'nin uzun süredir devam ettiği kurda serbest dalgalanmaya izin verme politikasına ters görünüyor ve bankanın şeffaflığıyla bağımsızlığına gölge düşürüyor.."
Kimse kusura bakmasın, bu açıklamanın hiç bir anlamı yok. Ödemeler dengesinde herhangi bir kriz olmadığı gibi, büyümenin eksiye geçmesi sebebiyle cari açık daraldıkça daralıyor.
Tabii şunu demek istiyorlarsa bilemem: "Türkiye'nin ödemeler dengesindeki yapısal kırılganlıklar değişmedi, büyümeye başladığı anda cari açık tekrar artmaya başlayacak, hatta enerji fiyatları yükselirse bu durum daha önce de yaşanabilir." Yine de, yapısal bir sorun herhangi bir bozulma yaratmamışsa not indirimi gerektirmez demeliyim.
Rezervlerin azalması ve bu durumun dalgalı kur politikasına ters düşmesi tezi de doğru bir yaklaşım değil. Hatta alakasız. Bir ülkenin dalgalı kurdayken rezervleri azalabilir. Rezervlerin döviz kurlarının sakinleşmesi için kullanılması ve bu şekilde ekonomik parametrelerin dengelenmeye çalışılması dalgalı kur sistemiyle çalışan bir durum değil.
Ancak şunu demek istiyorlarsa bilemem tabii: "TCMB şeffaf olmayan metotlarla rezerv biriktiriyor, hatta emanet dövizle rezerv artırmaya çalışıyor. Bu dövizleri de yine şeffaf olmayan bir şekilde kamuya veriyor. Kamu Kurumları da döviz kurlarını sakinleştirmek için, Merkez Bankası'nın şeffaf olmayan bir şekilde verdiği dövizleri piyasaya satıyor. Üstelik bu dövizler yurtdışı piyasalardan TL karşılığı ödünç alınmış dövizler.."
"Karar telkinle alınmıştır, zaten hep böyleydi.."
Elbette bu oldukça ciddi bir iddia. Bir an doğru olduğunu düşünelim, o zaman Moody's kurların serbest dalgalanarak zirve yapmasına müsaade edilmesinin daha doğru olduğunu mu söylemek istiyor ? Veya daha önce hem Merkez Bankası hem de Kamu'dan yapılan müdahalelerle düşen dövizleri satın alanların yüksek seviyelerden satmasını sağlamamız gerektiğini mi söylüyor ?
Bana göre her ikisini de demiyordur. Diyorsa zaten hem tuhaf hem de ayıp. O zaman ne diyor Moody's ? Bana göre yine anlamlı birşey söylemiyor. Eğer yukarıda bahsettiğim iddiada bulunuyorsa, bunu geçen ay yüksek sesle dile getirmeliydi. Hepimiz TCMB'nin SWAP operasyonlarıyla rezerv artırdığını ve kamu kurumlarının ödemeleri için TL karşılığı döviz verdiğini biliyoruz. Sadece kamuyu değil, zaman zaman kurumsal talepleri de geri çevirmiyor. Bu durumun dalgalı kur ile çelişen bir tarafı yok.
Bana kalırsa Moody's "benim çoktan notu indirmem lazımdı, siz metne takılmayın" diyor olabilir. Türkiye'nin kredi notunun "yatırım yapılabilir" seviyede olması zaten bu şartlarda imkansız. Ancak bu seviyede olması hakkaniyetli mi ? Bana göre değil. Çünkü not indirimleri veya yükseltmeleri, beklentilerden çok gerçekleşen bazı durumlara göre yapılır.
Özetle, Moody's daha önceki kararlarında nasıl davranmışsa, geçen hafta da öyle davrandı. Bu kurumların sadece not kırmada değil, not yükseltmede de kendilerine telkin edileni yaptığına emin olduğum için, yorumu burada kesiyorum.