‘Milli yenge’ de tarife darbesinden kurtaramadı
“Slovenya’nın başına talih kuşu kondu. Artık dünyanın yıldızı olacağız. Milli damadımız Trump bizi ihya edecek!”
Trump şapkadan tavşan çıkarıp ilk kez Beyaz Saray’ın efendisi olduğunda, kimi Slovenler bu minval üzere coşkuyla el çırpıyordu. Ne de olsa bu toprakların eseri first lady Melania’nın yüzü suyu hürmetine bir ayrıcalık beklemek abartı olmazdı.
Meğerse olurmuş; çünkü yıllar geçti ve Slovenya Trump’ın hiçbir hayrını görmedi. Sadece ABD’li emekli turlarıyla Melania Trump’ın doğup büyüdüğü Sevnitsa kasabası bir parça ‘first lady turizmi’ yaşadı. Hatta birisi ağaçtan oyup Melania’nın heykelini yaptı, Trump'ın ilk başkanlık yemin töreninde giydiği açık mavi elbiseyle tasvir etti. Lakin ‘naif sanat’ ürünü tuhaf odun heykel Şirine’ye benzetilip eleştirildi, sonra 2020 yılının 4 Temmuz gecesi, ABD Bağımsızlık Günü’nde vandallarca ateşe verildi. Aynı yere heykelin bronz hali konsa da, Melenia Hanım lütfedip ziyarete bile gelmedi. Zaten eski top modelin, first lady olduktan sonra yürüyüşü değişti; memlekete bir daha arz-ı endam da etmedi.
Bu arka planı ballandırarak anlatmamın nedeni paparazzi tutkum değil, Slovenya’nın yediği darbenin fiziki ve duygusal etkilerini okurun idrakine vesile olmak.
Kimine küçük, kimine büyük…
Zira büyüklük, küçüklük olgusu nereden baktığınıza bağlı: Beyaz Saray’dan bakınca mesela minik Slovenya, ABD'nin toplam çelik ticaretinde binde 1’den az pay sahibi; sözünü etmeye değmez. Lübliyana’dan bakınca çelik ve alüminyum, Slovenya’nın ABD’ye ihracatının yüzde 11’ine tekabül ediyor; yani büyük pasta!
2 milyon nüfuslu dünya güzeli memleket Slovenya, ihracat odaklı bir ekonomi. ABD’ye yılda 90 milyon euroyu aşan çelik ve 32,5 milyon euroluk alüminyum ürünü satıyor. Yüzde 10 genel tarifenin üzerine bir de yüzde 20 AB vergisiyle işler sarpa sardı. Bu şartlarda ABD pazarından çekilme riski taşıyan Sloven üreticiler, Trump’ın tarifeler konusunda ‘kayınvalide kontenjanı’ tanımamasına kırgın.
-“Bazen de yağmur yağar…”-
Hırvatistan da şu günlerde zarar hesabı yapıyor. Geçen yıl 800 milyon euro kadar ihracat yapılan ABD, ihracatta yüzde 3,5’luk pay alsa da, ilaç, otomotiv sektörü için metal ve yan sanayi ürünü satanlar zorda. Avrupa Birliği ABD mallarına yönelik 28 milyar dolarlık misilleme tarifesi planladı. Levi's kot pantolonları, bourbon viskisi ve Harley-Davidson motosikletleri hedefte. Gücü yeten yetene. Liberal ekonominin cenaze marşı çalınıyor.
Maalesef Melania Slovenya’yı kurtaramadı, ‘tarihsel bağlar ve köklü stratejik işbirliği’ de Avrupa’yı. Çarşı karıştı. Umulmadık şeyler oluyor. Bir film repliğinde dendiği gibi, “Bazen kazanırsın, bazen kaybedersin, bazen yağmur yağar…”