Milli parayla uluslararası alışveriş için nelere özen göstermeliyiz?

İlgimizin yoğunlaştığı alanlarda bile ayrıntı dinamiklerinin tümünü kavramanın ne kadar zor bir iş olduğunu çoğunluğumuz farketmiştir. Cumhurbaşkanı, Rusya, Çin, Iran gibi ülkelerle milli paralarla alışveriş edilmesini önerdiğinde, tartışmalar yoğunlaştı. Yazılanları okurken, açıklamaları kavramak için kavram ve terim dağarcığımın yetersiz kaldığının da farkına vardım. Erişebildiğim kaynaklardan, “rezerv paraya sahip olmanın” yaşamı kolaylaştırmadaki rolünü anlamaya çabaladım. Sonra da milli paralarla alışveriş edebilmenin hangi yapıları, işlevleri ve kültürü içerdiğini kavramak için kavramlar ve terimler listesi yaptım.

Milli paranızın “rezerv para” olmasının bir dizi yararından söz ediliyor

• Başka rezerv paralara, örneğin dolara aşırı bağımlılığın risklerini azaltır.

• Küresel para, küresel kamu ara mali neteliği nedeniyle,uluslararası ticareti geliştirir; küresel mâli istikrarın sürdürülmesini sağlar; kullanıcıların yatırım ve ticaret etkinliklerinde “işlem maliyetini” azaltır: Para dönüştürme maliyetini düşürür, yasal ihalelere girme kolaylığı sağlar, uluslararası piyasalara likidite yaratır, sermaye hareketinin çok-odaklılığını artırır, uluslararası yatırım-işbirliklerini geliştirir, uluslararası emtia varlık türleriyle ilintili olmayan uluslararası rezerv birikimini sağlar, merkez bankaları ve hükümetlere ödemelerdengesini yönetmede esneklikleri artırır.

• Uluslararası dengesizlikleri hafifl etme işlevi görür.

• Sınır ötesi yatırım, ticaret, finansman ve mâli işlemler hacmini büyüterek;zenginleşmeyi kolaylaştırır.

• Orta gelir tuzaklarına düşmeden sürdürülebilir gelişmeyi destekler.

Milli paramızın “rezerv para”olabilmesi için hangi özelliklere sahip olmalıdır?

• Milli paralar kolay erişilebilir olmalıdır.

• Milli paramıza uluslararası piyasalardan talep olmalıdır. - Milli para son derece güvenli olmalı, milli para üzerinden tanımlanan varlıkların değeri, diğer para birimleri arasındaki kotasyonlar, piyasa ilkelerini temel almalı, para birimini çıkaran tarafın politikalarında öngörülmeyen ve sert değişikliklerin risklerinden uzak durulmalıdır.

Milli paralarını “rezerv para konumuna” taşımak isteyen ülkeler hangi önlemleri alıyor?

• Sermaye bilançolarına özen gösteriyor. Bu bağlamda bir dizi kolaylaştırıcı düzenleme yapılıyor:

• Bono piyasalarına ve borsaya yabancıların girişi özgürleştiriliyor.

• Hisse senedi çıkaran yabancıların iç piyasalara girişi kolaylaştırılıyor.

• Sermaye bilançolarının diğer politikalarla- döviz kurunda esneklik, finansal piyasaların derinleştirilmesi- besleyici bir ekosistemin güçlenmesi sağlanıyor.

• Bono ve özkaynak piyasalarının iyi işlemesine özen gösteriliyor.

• Ülke genelinde işleyen ve etkili kaynak tahsisi önemseniyor.

Politik niyetlerin ve hükümetlerin tutumundaki netlik etkili oluyor

• Finansal piyasalarda bilgi açıkları kapatılıyor.

• Politika yapıcıları iletişimdeki tutarlılığı ve güven yaratmasına özen gösteriliyor.

• Piyasa oyuncularının “yanlış anlamlarını minimize etme” konusunda özen gösteriliyor.

• Hükümetlerin piyasaya karışmasının ilkeleri netleştiriliyor.

• Milli para ile borçlanmanın potansiyel olarak finansal maliyetini azaltıcı önlemler alınıyor.

• Milli para cinsinden işlem yapmanın işlem maliyetini azaltıcı önlemler geliştiriliyor.

• Milli para cinsinden alış-veriş yapmanın “ekonomik fazlayı büyütmesi” sağlanıyor.

Takas işlemlerinin altyapısı geliştiriliyor

• Ülkeler arasında takas antlaşmaları yaygınlaştırılıyor. Takas anlaşmaları, milli para cinsinden piyasa likiditesini artırıcı olması üzerine odaklanılıyor.

• Likidite krizleri beklenmeden takas anlaşmalarıyla yapının oluşturulması etkili oluyor.

• Takas merkezleri yaygınlaştırılarak erişilebilme olanakları artırılıyor.

• Takas merkezleri arttıkça, bankaların milli paralarla işlem görmesinin hacmi büyüyor.

Bir dizi başka önlemler de alınarak milli parayla uluslararası alış-veriş güçlendiriliyor

• Milli parasıyla işlemlerin yapılmasını isteyen ülke bir dizi karmaşık düzenlemeyi sadeleştiriyor.

• İç piyasada bilgiye ulaşılabilirlik ve öğrenme kolaylığına ilişkin önlemler alınıyor.

• Emtia dışındaki değerleri ülkemize ihraç edenlerin de ülkemiz piyasalarına odaklanması hızlanıyor.

• Döviz kuru risklerini minimize eden bütün önlemler tam zamanında alınıyor.

• Türev piyasalarındaki gelişmeler de yapıyı sağlamlaştırıyor.

• Fonlama konsunda stratejik,taktik ve operasyonel netlik etkili oluyor.

• Borçların ödenememesi riskinin iyi hesaplanması gerekiyor.

Turquie Diplomatique’ de başta Atlantik Konseyi Raporu ve diğer analizlerden yararlanarak yaptığım bu özetin eksikleri mutlaka vardır. Bu özetlemeyi yapmakta tek amacım var; tartıştığımız konuda “doğru hükme varmak” için ayrıntı bilgisine ihtiyacımız olduğuna ilişkin farkındalığı artırmak..