Mevduat faizinde son durum ne?
Cebinde üç kuruş parası olanın en büyük derdi bu parayı enflasyona karşı koruyabilmek ve mümkün olursa biraz da reel kazanç sağlayabilmek. En büyük finansal tasarruf aracı da mevduat. Ama gelin görün ki mevduat faiz oranları kafaları çok fena karıştırıyor.
Parasını mevduatta daha iyi faizle değerlendirmek isteyen vatandaşa da çok görev düşüyor elbette. Pazardan domates alırken bile daha iyisini ve daha ucuzunu araştıran vatandaş, parasını değerlendirirken de daha araştırmacı olmak durumunda.
Mevduatta çok sayıda faiz oranı var çünkü. Öylesine çeşitlilik söz konusu ki, aynı banka aynı vadeye çok farklı oranlar uygulayabiliyor.
Bunun ötesinde tüm bankacılık sistemi dikkate alındığında kafa karıştıran kavramlar öne çıkıyor. Biz tabii ki hangi bankanın ne kadar faiz verdiğiyle ilgili değiliz ama tanımsal yaklaşıp faizlerin nasıl seyrettiğini aktarabiliriz. Yapacağımız da bu zaten...
Faiz hem düşüyor, hem artıyor!
Bu ifadede bir çelişki yok. Faiz düşüyor, ama hangi faiz; faiz artıyor, ama hangi faiz?
Düşen faiz şu. Bankaların mevduata fiilen uyguladıkları en yüksek faiz ocak ayında aralık ayına göre geriledi. Fiilen uygulanan en yüksek faize ilişkin istatistikler “tüm bankalar” ve kamu bankaları” ayrımında tutuluyor ve görüyoruz ki genel olarak bütün oranlarda gerileme var.
TL cinsi fiilen uygulanan azami faiz oranlarında ocak ayında hiçbir vadede artış yok. Yalnızca bir yıl ve daha uzun vadeli mevduatın faizi sabit kalmış, diğer vadelerde ise gerileme yaşanmış.
Kamu bankalarının uyguladığı azami faiz oranları ise tüm vadelerde gerileme göstermiş. Öyle ki, altı aya ve bir yıla kadar vadeli mevduat faizinde bir puanın üstünde düşüşler var.
Hemen hemen aynı durum dolar cinsi azami mevduat faizinde de gözleniyor. Tüm bankalar için yalnızca bir yıl ve daha uzun vadelide artış var. Kamu bankaları ise dolara verdikleri faizi tüm vadelerde aşağı çekmişler.
Euro cinsi hesaplarda ise daha dalgalı bir değişim göze çarpıyor. Tüm bankalar bazında bir yıla kadar vadeli ile bir yıl ve daha uzun vadeli mevduatın faizi artmış. Özellikle kamu bankaları dışında kalan bir ya da birden fazla bankanın bir yıla kadar vadeli euro cinsi mevduat hesabına ocak ayında yüzde 5 faiz uygulamış olması dikkati çekiyor.
Altı aya kadar vadeli mevduatın faizi 1.70 puan indirilerek yüzde 2.80’e düşürülürken, bir yıla kadar vadeli mevduatın faizinin 1.40 puanlık artışla yüzde 5’e yükseltilmiş olması ilginç doğrusu. Bu yüzde 5 faiz, bir tek banka tarafından, bir müşteriye uygulanmış gibi duruyor. Ama bu tabii ki bir tahmin.
Artan faiz, ortalama olan
Gerileme eğilimi içinde olan faiz, “fiilen uygulanan azami faiz”. Bir tek banka tarafından, bir tek müşteriye uygulansa bile bu oran azami faizi yukarı çekiyor.
Ama bir de tüm bankacılık sisteminin mevduat tutarıyla ağırlıklandırılmış ortalama faizi var. Genel gidişatı izlemek açısından azami faize göre daha önemli olan da bu zaten.
İşte ağırlıklı ortalama faizdeki yön, artışa işaret ediyor. TL, dolar ve euroda aylık ortalamayı gösteren ağırlıklı faiz artış eğilimi içinde.
Son veri şubat ayına ait. Bu ayda ortalama faiz TL’de yüzde 12.44, dolarda yüzde 2.92, euroda yüzde 1.27 olarak gerçekleşti.
16-23 Şubat günlerini kapsayan son haftanın verisine göre ise TL’de ortalama faiz yüzde 12.51’e ulaştı. Doların bu haftadaki ortalama faizi yüzde 3, euronun faizi ise yüzde 1.25 düzeyinde bulunuyor.
Zaman farklılığı da önemli
Azami faizde ocak, ağırlıklı faizde şubat verilerini aktarıyoruz. Dolayısıyla bir zaman uyuşmazlığı da söz konusu ve bu durum dikkate alınmalı.
Hem daha yeni bir veri olarak elimizde bulunan ortalama faizin şubatta ocak ayına göre artmış olması, azami faizin de şubatta artış göstermiş olabileceğinin bir işareti.
