Mesleki eğitimde neler değişti?
Erkan ÇETİN
Ülkemizde mesleki eğitim olarak adlandırılan çıraklık ve işletmelerde mesleki eğitim gibi çalışmaları düzenleyen kanunda bazı değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişiklikle kapsama giren gruplar genişletilmiş ve işverenlere de bu kapsamdaki kişilere yapılan ücret ödemelerini içerecek şekilde maddi destek getirilmiştir.
Mesleki eğitimin kapsamı genişletildi
Kanunun kapsadığı mesleki eğitim uygulamaları genişletilerek, staj yapan ve tamamlayıcı eğitime devam eden öğrenciler de bu kapsamda sayılıp, bunların kimler olacağı Kanunda tanımlanmıştır.
Bu değişiklikle, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim kapsamında yaptırılacak çalışmaların mesleki eğitim kanunu kapsamında değerlendirilmeleri ilgili Kanunda yasal zemine oturtulmuştur.
Mesleki eğitim kapsamına giren işyerleri
Mevzuatımıza göre, on ve üzerinde çalışanı olan işyerleri çalışan sayısının yüzde beşi oranında mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarının öğrencilerine beceri eğitimi veya staj yaptırmakla yükümlüdürler. Ayrıca bu işletmeler mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim öğrencilerine staj da yaptırabilirler.
On ve üzerinde çalışanı olan işyerlerinin her yıl şubat ayında Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından il mesleki eğitim kuruluna bildirileceği öngörülüyorken yapılan değişiklikle bu işyerlerinin il milli eğitim müdürlükleri ve yükseköğretim kurumlarına bildirilmesi kabul edilmiştir. Çalışan sayısı on ve üzerinde olup da staj veya mesleki eğitim yaptırmayan işyerleri bunun karşılığında belli bir tutarı mesleki eğitime katılma payı olarak ödemek zorundadır.
Çırak olma şartları arasında yaş ve eğitim şartı değişti
Kanun değişikliği yapılmadan önce çıraklığa başlamak için en az 14 yaşını doldurmuş olmak ve 19 yaşından da gün almamış olmak şartı aranmaktaydı. Yapılan değişiklikle yaş sınırına ilişkin şart kaldırılmıştır. Yine önceki düzenlemeye göre çıraklık şartları arasında ilkokul mezunu olma şartı aranıyorken, değişiklik sonrası eğitim şartı yükseltilerek, ortaokul veya imam-hatip ortaokulu mezunu olmak şartı getirilmiştir.
Stajyer ücretleri
İşletmelerde eğitim gören örgün eğitim öğrencilerine, çalışan sayısı yirmiden az olan işyerlerinin net asgari ücretin yüzde on beşinden; yirmi ve üzerinde olan işyerlerinin ise net asgari ücretin yüzde otuzundan az ücret ödeyemeyeceği belirlenmişken, değişiklikle ücret oranları aynen korunmuş fakat işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilerle, mesleki ve teknik ortaöğretim ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrenciler de bu kapsamda sayılmıştır. Bu ücretler asgari olup, işverenler daha fazla ücret ödeme konusunda serbestler. Ancak kanuna konulan geçici madde ile içinde bulunduğumuz eğitim-öğretim yılı sonuna kadar aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere ödenecek ücretin, asgari ücretin net tutarının yüzde otuzundan az olamayacağı kuralı getirilmiştir.
Stajyer ücretlerine devlet desteği
Mesleki Eğitim Kanunu’na eklenen geçici madde ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staja tabi tutulan veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere ödenecek ücretlerle ilgili olarak devlet desteği öngörülmüştür. Söz konusu destek yirmiden az çalışanı olan işletmeler için ödenmek zorunda olan en az ücretin üçte ikisi; yirmi ve üzerinde çalışanı olan işyerleri için ise ödenmek zorunda olan en az ücretin üçte biri olarak işsizlik sigortası fonundan karşılanacak.
Stajını okulda yapmak zorunda kalan ortaöğretim öğrencileri için ve öğretim programına göre staj zorunluluğu olmayan yükseköğretim öğrencileri için bu destek uygulanmayacak.
Desteğin uygulanma dönemi
Desteğin uygulanma süresi eğitim öğretim yılıyla sınırlı tutulduğundan, bu yıl için destek 2016-2017 eğitim öğretim yılı sonuna kadar uygulanacaktır. Milli Eğitim Bakanlığı’nca açıklanan takvime göre 2016-2017 eğitim-öğretim dönemi 9 Haziran 2017 tarihinde sona erecektir. Buna göre ücretlere verilecek destek de bu tarihe kadar devam edecektir. Bakanlar Kurulu’nun söz konusu desteğin uygulanma süresini beş eğitim-öğretim yılına kadar uzatmaya yetkisi bulunuyor.
Destekten ne zaman faydalanılacak
Desteğe ilişkin Kanun maddesi yürürlükte olmakla birlikte, uygulama esasları kamuoyuyla paylaşılmamıştır. İşverenlerin Çalışma ve İş Kur İl Müdürlükleri’nden güncel durumu takip etmeleri menfaatlerine olacaktır.