Merkez'in faize dokunması için bir neden var mı?

Merkez Bankası geçen yıl 22 Kasım'da geç likidite penceresi (GLP) dışındaki tüm fonlama kanallarını kapattı ve bankaları bu kanalı kullanmaya, yani tali yola mecbur bıraktı. Neredeyse iki aydır tüm fonlama geç likidite penceresinden yapılıyor ve bu kanalın faizi de mevcut durumda yüzde 12.75.

Fonlama 22 Kasım'da yalnızca GLP'den yapılmaya başlanınca o tarihte yüzde 12.25 olan GLP faizi otomatik olarak ortalama fonlama maliyeti oldu. GLP faizi 15 Aralık'ta yüzde 12.75'e çıkarılınca ortalama fonlama maliyeti de doğaldır ki bu düzeye yükseldi.

Merkez Bankası yılın ilk Para Politikası Kurulu toplantısını yarın yapacak. Merkez Bankası'nın bu toplantıda faize dokunması için hiç sebep görülmüyor desek yeridir.

Faiz artırılmaz, artırılamaz

Türkiye 2017'yi tüketici fiyatları bazında yüzde 11.92 enflasyonla kapattı. Mevcut fonlama oranı bile çok fazla değilse de yıllık enflasyonun üstünde.

Kaldı ki ocak ayı verileri belli olduğunda yıllık enflasyonu çok büyük olasılıkla yüzde 10.50 dolayında göreceğiz. Eğer ocak ayının ikinci yarısında döviz kuru fırlayıp gitmez ya da başka olağandışı olumsuz gelişmeler yaşanmazsa ocak ayı fiyat artışı en azından geçen yıla göre çok düşük gelecek.

Hatta ocak ayındaki artışın yüzde 1'in altında kalması durumunda yıllık oranı tek haneli bile görebiliriz. Bu olasılık hiç yok değil.

Yüzde 10.50 mi olur, tek haneye mi iner kestirmek zor ama kesin olan şu; ocak ayındaki yıllık enflasyon aralıktakinin altında oluşacak.

Dolayısıyla gidişat böyleyken Merkez Bankası faizi artırır mı?

Hem ekonomik koşullar faiz artırımını gerekli kılıyor olsa bile Merkez Bankası'nın bu yönde karar alması kolay değil ki. Sürekli olarak faizi yüksek tutmakla eleştirilen Merkez Bankası, bıçak kemiğe dayanmadıkça faiz artırımına gidemez.

Zaten normal fonlama kanalları olan otoyollar, bölünmüş yollar kapatılıp bankalar tali yol konumundaki tozlu topraklı geç likidite penceresine mahkum edilirken de temel sorun faizi artıramamak değil miydi...

Faiz nasıl düşürülür?

Enflasyonun yüzde 10.50 dolayına, hatta belki de tek haneye inebileceğini kuşkusuz Merkez Bankası da görüyordur. Ama bu yeni oranı öğrenmemize daha üç hafta var. Şimdiden “açıklanacak enfl asyon” dikkate alınarak faiz indirimine gitmek hiç de akıllıca olmayacağına göre Merkez Bankası faiz indirimini düşünmez.

Kaldı ki Merkez Bankası'nın elinde “kullanıma kapattığı yolları tekrar açarak trafiği rahatlatma olanağı” var.

Mevcut durumda haftalık repo ihale faiz oranı yüzde 8, gecelik borç verme faiz oranı yüzde 9.25. Merkez Bankası faizi düşürmek ve yüzde 12.75'ten aşağı çekmek istese, fonlamayı yalnızca geç likidite penceresinden değil de haftalık repo ihaleleriyle ve gecelik borç verme kanalıyla da yaptığı an faiz aşağı inecek demektir.

Dolayısıyla Merkez Bankası'nın geç likidite penceresinin yüzde 12.75 olan faizini aşağı çekmesine hiç mi hiç gerek yoktur. Hatta tam tersine bu oran, Merkez Bankası'nın elinde “gerektiğinde kullanılabilecek” bir kozdur.

Merkez Bankası 5 Şubat'ta ocak ayı enfl asyonu açıklandıktan sonra ne yapacağına karar verecek ve faizi aşağı çekmek isterse oranlara hiç dokunmadan, (zaten bunu yapması için olağanüstü bir Para Politikası toplantına gerek duyulacaktır) geç likidite penceresini tek fonlama aracı olmaktan çıkarıp diğer kanalları da devreye alıp istediği düzeyde faiz oluşmasını yine sağlayabilecektir.

Şu aşamada görünen budur. Dolayısıyla Merkez Bankası Para Politikası Kurulu'nun yarınki toplantısından bir faiz değişikliği kararı çıkma olasılığı neredeyse hiç yoktur.

Faiz geçen yıl 4.47 puan arttı

Merkez Bankası haftalık repo ihale faizi olan yüzde 8'i geçen yıl hiç değiştirmedi.

Gecelik borç verme faiz oranı 2017 yılı başında yüzde 8.50 düzeyindeydi. Faiz, 25 Ocak'tan itibaren yüzde 9.25'e çıkarıldı. Oran hala yüzde 9.25, ama işlevsiz.

Geç likidite penceresi faiz oranı 2017 başında yüzde 10 düzeyinde bulunuyordu. GLP borç verme faizi (borç alma faizi sıfır) 25 Ocak'ta yüzde 11'e, 17 Mart'ta yüzde 11.75'e, 27 Nisan'da yüzde 12.25'e, son olarak da 15 Aralık'ta yüzde 12.75'e yükseltildi.

Ama Merkez Bankası'nın ortalama fonlama maliyetindeki artış tam 4.47 puan oldu. Geçen yılbaşında yüzde 8.28 olan faiz, fonlamada ağırlığın giderek geç likidite penceresine verilmesi ve nihayet 22 Kasım'dan itibaren diğer tüm kanallar kapatılarak tümüyle GLP'den fonlama yapılması sonucu yüzde 12.75'e yükseldi.

Merkez Bankası böylece aslında faizlere pek dokunmadan, fonlama kanallarıyla oynayarak faizi bir yıl içinde tam 4.47 puan artırmış oldu.