“Merkez Türkiye Projesi”, “güneş doğudan doğar” sözünü hatırlatıyor

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 21 Mayıs 2015 günü İstanbul’da partisinin mega projesini açıkladı. Proje oldukça ses getirdi. Ancak; seçim gününe yaklaşılması nedeniyle de siyasi gündem sürekli değiştiği için bu proje de çok fazla gündemde kalmadı. 

Projeyi ana hatlarıyla hatırlayalım… 

Proje, her şeyden önce bir “mega kent” projesi. Önemli çıktılar sağlanması beklenen ve dünyanın genel gidişatına ters düşmeyen bir proje. Aslında yapılmak istenen şey, Türkiye’nin jeopolitik üstünlüğünü öne çıkarmak. İktisattaki “mukayeseli üstünlük” teorisine uygun olarak dünyadaki Türkiye’nin yerini yeniden ortaya koymak. Bir bakıma Türkiye’yi lojistik üssü yapmak. Bu konuda dünyada gerçekleştirilmeye çalışılan 3 dev proje örnek veriliyor. Türkiye’de, daha doğrusu Anadolu’da oluşturulacak bir merkez kent sayesinde; 4.5 saat yolculuk sonrası toplam 58 ülkeye, 1.5 milyar nüfusa ve 21.6 trilyon dolarlık pazara ulaşılması hedefl eniyor. 

Dünyada yaşanan ekonomik büyümede gelişmekte olan ülkelerin ve özellikle doğuda bulunan ülkelerin gösterdiği yüksek performans bu projeye ilham veriyor. Dolayısıyla ekonomik açıdan Türkiye’nin Batısı'na değil, Doğu'suna bakılıyor. Ortadoğu, Kafk asya, Afrika ve Orta Asya ülkeleri hedef alınıyor. Yapılması öngörülen mega kentte; hafif imalat, lojistik, finans, ürün borsası, sigorta, organize bölge, teknokent, turizm, konaklama, eğitim, sağlık projelerine yer veriliyor. Bu bölgede güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması planlanıyor. 

Proje için toplam 200 milyar dolarlık yatırım öngörülüyor. Bunun 40 milyar dolarını alt yapı olarak kamu kesiminin yapması planlanıyor. 2017 yılında başlatılması hedefl enen mega kentin yüzde 70’inin 2023 yılına kadar ve tümünün de 2035 yılına kadar tamamlanması ifade ediliyor. 

Bu proje sayesinde; 
• Yıllık 147 milyar dolar katma değer, 
• 2.2 milyon istihdam, 
• Kişi başına 33 bin dolar gelir, hedefleniyor. 

Projeyi nasıl yorumlayabiliriz?... 

CHP’nin “Merkez Türkiye Projesi” olarak lanse ettiği mega kent projesine ilişkin olarak öne çıkan yorumlarımızı şöyle sıralayabiliriz: 

1. Herşeyden önce CHP’nin bu seçimde öne çıkan “ekonomi” odaklı seçim stratejisi, bu büyük proje ile taçlandırılmış oluyor. Rakamlar, hedefler verilerek ve çerçeve çizilerek bir bakıma hayaller ete ve kemiğe büründürülüyor. CHP’nin, ideolojik seçim stratejisi yerine vatandaşa dokunan yeni söylemlere yöneldiği görülüyor. 
2. CHP’nin çok da öne çıkmayan bir tavrı, sürekli söylemleri ve bu projesi ile netleşiyor. Önce üretim gereği üzerinde duruyor; daha sonra bunun hakça bölüşümü konusunu dillendiriyor. Yani önce pastanın büyütülmesi gereğini anlamış oluyor. 
3. CHP’nin bir vizyon ortaya koyarak çağdaş ve gelecek dünyayı okuması da önem taşıyor. Dünyadaki ekonomik büyümeyi ve önemli projeleri örnek alıyor. 4. CHP bu projesiyle ekonomik olarak yüzünü doğuya çeviriyor. Galiba demokratik gelişmede AB ve çağdaş batı ülkeleri, ekonomik gelişmede de doğu ülkeleri hedef alınıyor. Onun için “güneş doğudan doğar” sözü akla geliyor. 
5. Bu proje ile çok önemli bir soruna dolaylı olarak çözüm getirilmek istendiği anlaşılıyor. İstanbul ve Marmara bölgesi Türkiye’nin tek ve vazgeçilmez ekonomik merkez üssü olması yerine çoklu merkez anlayışı benimseniyor. Gerçekçi olmak gerekirse tüm ekonominin yüzde 40’ının İstanbul’da olmasının ve bu denli dengesiz büyümesinin çok ciddi sorunlar yaratabileceği ıskalanıyor. Oysa ABD ve gelişmiş batı ülkelerinde ve hatta Rusya blokunda bile bölgesel ekonomik planlamalar yapılıyor. Bizde de böyle bir ihtiyaç ve gereklilik var. 
6. Mega kent projesinin iktidar partisi nezdinde rahatsızlık yarattığı anlaşılıyor. Zira; bugüne kadar söyledikleriyle ve yaptıklarıyla büyük ve heyecan veren projelere imza atan iktidar partisi, böyle benzer bir projeyle karşılaşınca biraz da şaşırmışa benziyor. 

Projenin iki temel eksikliği… 

• Projenin Anadolu’da olacağı kesin ama nerede olacağı belli değil. Bu yerin adının veya bölgesinin açıklanması iyi olurdu gibi geliyor bize. 
• Projenin 20 yıllık sürede realize olması çok uzun bir süre sayılır. Artık günümüz tekniğinde ve finansman kolaylıklarında bu süreler çok kısaldı.