Merkez, Fed’in faiz artıracağına inanmıyor
Enflasyon raporunu dinlerken ‘‘Bu toplantılar niçin Fed toplantısından sonra olmaz’’ düşüncesi aklımdan geçti. Son iki yıldır, Fed ve Avrupa Merkez Bankası (AMB) kritik kararlar açıkladılar. Bu kararlar, Türkiye’nin üyesi olduğu gelişen ülkeler grubunu direkt etkiledi. TCMB’nin uyguladığı politikalar açısından zorlandığı dönemler oldu. Proaktif davranmak, olayları öngörmeye çalışmak iyidir. Ancak piyasalarda hemen her hafta bir sürpriz oluyor. Bir hafta İsviçre Merkez Bankası şoku yaşanıyor, diğer hafta AMB beklentinin üzerinde bir program açıklıyor. Fed bugün, ‘‘2015’in ortalarında faiz artırımlarına başlıyoruz’’ mesajını verse, hesaplar şaşmaz mı?
Yılın ilk yarısında enflasyon kesin düşüyor. İç talebin durgun olması bir taraftan, petrol fiyatındaki düşüş diğer taraftan etkiliyor. Ek olarak, enflasyonda 2014’ün ilk dört ayından gelen bir baz etkisi söz konusu. Yani 2014’ün ilk dört ayında enflasyon çok yüksek olduğu için, 2015’in aynı döneminde enfl asyon iyice gerileyecek. Dünkü enflasyon raporunda, yılsonu tahmini yüzde 5.5’e revize edildi. Yılın ilk yarısı için mantıklı gözüküyor. İkinci yarı, gelişmelere göre farklı olabilir.
Başçı dün ‘‘Euronun makul düşmesini yönetebiliriz’’ yorumunu da yaptı. EUR/USD sekiz ayda yüzde 20 düştü. EUR/USD’da bu hafta bir düzeltme hareketi var. Parite 1.13’ün üzerine çıktı. Euro bir süre belli bir bant içinde kalabilir. AMB toplantısından önce yazdığım yazılarda, paritede 1.15 ve 1.10 hedefli opsiyonlara olan yoğun talebi yazmıştım. Kurumsal yatırımcılar son günlerde ‘‘1’’ hedefl i opsiyonu alıyorlar, fakat henüz bir yığılma yok. Açıkçası dolar dönemi henüz bitmedi. Doların yükselişi orta-uzun vadede devam edebilir. Kısa vadede Fed faktörü devreye girebilir. Fed’den bugün nispeten güvercin ifadeler gelebilir. Fed başkanlarının en sevdiği gazeteci olan Hilsenrath (Wall Street Journal) geçen hafta, ‘‘Faiz artırımı planlandığı gibi başlayacak’’ ifadesini kullandı. Faiz artışlarıyla ilgili kafamdaki soru işaretlerini aylardır yazıyorum. Senaryo analizimde Fed’den bu yıl faiz artırımı yok.
Kasım-aralık döneminde petrol fiyatı yerle bir oldu. 2015 önemli merkez bankalarının negatif faiz politikalarıyla başladı. Bu gelişmeler Fed’in rahat karar almasını engelleyebilir. Kaldı ki, petrol fiyatının en düşük seviyesini gördüğünü kim iddia edebilir? Doğu Ukrayna’da çatışmalar tekrar başladı. Beş ay süren ateşkes bitti. ABD, Rusya’ya ekonomik olarak karşılık verileceğini söylüyor. ABD ve müttefiklerinin olası hamleleri petrol fiyatının üzerinde baskı mı oluşturur, bir yükseliş trendi mi başlatır? Petrol kısa sürede yükselişe başlarsa, bu durum Rus ekonomisine yönelik beklentileri iyileştirir. Rusya ekonomik açıdan baskı altında tutulacaksa ki durum onu gösteriyor, petrol fiyatının bir süre daha düşük kalması gerekir. Petrol tarafındaki gelişmeler ve bunun Amerikan ekonomisindeki yansımaları, Fed’i ikinci kez düşünmeye itecek unsurların başında geliyor. Bunun dışında, İsviçre ve Avrupa merkez bankaları negatif faiz politikalarına daha uzun süre devam edebilirler. Danimarka Merkez Bankası’ndan sonra başka merkez bankaları da bu politikayı uygulayabilir. Dezenfl asyon/deflasyon baskısı her yerde görülüyor. Merkez bankaları bütün silahlarını kullanıyorlar. Çin fırsattan istifade ederek yuanın değerini dolar karşısında düşürüyor. Yuan düştükçe, Çin ABD’ye dezenflasyon ihraç edebilir. Japonya’nın ABD’ye olan ihracatı aralık ayında yüzde 24 arttı. ABD ekonomisi her taraftan baskı altına giriyor. Bu gelişmelerin ışığında Fed nasıl faiz artırım sürecine başlayacak? Bunlara rağmen faiz artırım sinyalinin gelmesi, ilk etapta EUR/USD’ı psikolojik ‘‘1’’ seviyesine, USD/JPY’yi 130’a, GBP/USD’ı 1.40’a götürebilir.
Bizde faizler düşmeye devam edecek. İç talep giderek toparlanacak. Fed faizleri artırırsa, doların daha da değerlenmesi kaçınılmaz bir durum olur. Yılın ikinci yarısında hem talep enflasyonu hem de maliyet enfl asyonu kıpırdanabilir. Bu durumda yüzde 5.5’lik yılsonu enflasyon tahminini gözden geçirmek gerekir. Merkez Fed’in rahatça faiz artıracağına inanmıyor. Başçı, ‘‘45 yılın en düşük enflasyonunu görebiliriz’’ derken bu senaryoya göre konuşuyor olabilir. Dün Başçı’dan 2015’in sonuna yönelik iddialı açıklamalar geldi. Başkan’ın görev süresi Nisan 2016’da bitiyor. Tarihin en düşük enfl asyonunu görmek için Fed’in yardımına da ihtiyaç var.