Merkez Bankası’na döviz pozisyon bildirimi başladı

Bilindiği gibi; 2018 yılında, TCMB bünyesinde reel sektörün döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izlemek amacıyla kurulan “Sistemik Risk Veri Takip Sistemi”nin kapsamı genişletilerek, kredi kullanan işletmelerden değişik zamanlarda döviz pozisyonlarına ilişkin raporlar talep ediliyordu.

Vaktiyle istenen çeşitli raporlar bir defaya mahsus veya şartların oluşması halinde talep ediliyordu. Ancak, şimdiki süreçte artık raporların her ay talep edilmesi söz konusu.

TCMB’nin Bankalara göndermiş olduğu 20.03.2023 tarihli yazısında; yurt içinde faaliyet gösteren bankalardaki nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi 5 milyon TL ve üzerinde olan, 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan banka ve finansal kuruluşlar haricindeki tüzel kişi müşterilerinizin özet döviz pozisyon raporunu, takip eden ayın ilk 10 iş günü içerisinde, bu raporlama amacıyla oluşturulan https://tcmbveri.gov.tr/ adresinde yer alan "Özet Döviz Pozisyon Raporu" linki üzerinden doldurarak Bankamıza bildirmeleri gerektiği bildirilmişti.

Kurallar esnetildi ve ilk bildirim süresi

30 Nisan’a uzatıldı Raporlama sürecinde ilgili taraflardan alınan geri bildirimler değerlendirilmiş, geçiş sürecinin kolaylaştırılması için söz konusu raporlamanın kapsam ve süresinde aşağıda belirtilen değişiklikler, TCMB’nin 12 Nisan 2023 tarihli yazısı ile yapılmış olup;

1- Merkezi olağanüstü hâl ilan edilen deprem ilerinde bulunan firmalar, olağanüstü halin devamı süresince raporlama zorunluluğundan muaf tutulmuştur.

2- Raporlama yükümlülüğü kapsamına girecek firmaların belirlenmesinde esas alınan, yurt içi tüm bankalardaki nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi alt sınırı 5 milyon TL'den 10 milyon TL'ye yükseltilmiştir.

3- Aylık özet döviz pozisyon raporu için bildirim süresi "takip eden ayın ilk 10 iş günü" yerine "takip eden ayın son günü" olarak değiştirilmiştir. Ayrıca:

a) Yurt içi tüm bankalardaki nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi 10 milyon TL ile 50 milyon TL arasında olan firmaların raporlama yükümlülüğü 2024 yılı Ocak ayına ilişkin raporla başlamak üzere ertelenmiştir.

b) Yurt içi tüm bankalardaki nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi 50 milyon TL ve üzerinde olan firmalar için ise Mart ve Nisan 2023 aylarına ilişkin raporlamaların en geç bildirim süresi 30 Haziran 2023'e uzatılmıştır.

Bildirimde dikkat edilmesi gereken hususlar

Yükümlülüğün belirlenmesinde yalnız kredi anapara tutarları esas alınıyor. Faiz tahakkukları ise yükümlülüğün belirlenmesinde dikkate alınmıyor. Yurt içi tüm bankalardan nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi 10 milyon TL altında olduğu aylarda bildirim yükümlülüğü bulunmuyor. Hesapların ölçümü ve değerlemesinde Vergi Usul Kanunu ve ilgili diğer düzenlemeler dikkate alınacak.

Özet Döviz Pozisyonu Formu, raporlama yükümlülüğünün doğduğu ayın sonundaki mevcut döviz pozisyonu ve bu tarihten sonraki üç aya ilişkin yabancı para varlık ve yükümlülük oluşumu dikkate alınarak raporlanacak. Ayrıca tüm vadelere ilişkin pozisyon durumu da bilgi amaçlı olarak doldurulacak. Alacak ve borç hesapları için reeskont hesaplanmayacak. Stoklar, alacak ve borçlar kalemleri en son kesinleşmiş veri ile diğer parasal kalemler en güncel haliyle bilançoya yansıtılacak.

Şartların esnetilmesi olumlu, ancak bildirimlerin kolaylaştırılması gerekiyor

Bildirimlerin yapılabilmesi için talep edilen verilerin çokluğu, muhasebe işlem süreçleri göz önünde bulundurulduğunda, bir aylık döneme ilişkin tüm muhasebe kayıtlarının ve mutabakatlarının bir sonraki ayın son gününe kadar tamamlanabilmesi bazen mümkün olamayabilir.

Kaldı ki, bu bildirimler nedeniyle SMMM/YMM meslek mensuplarına ilave bir iş yükü gelmiş bulunuyor. Dolayısıyla, bildirimlerin daha sağlıklı olabilmesi için; 1- Bildirimlerin üçer aylık dönemler halinde ve takip eden ayın son gününe kadar yapılması, 2- Bildirimlerde bilanço yerine, sadece kredi tutarları, dövizli borçlar, dövizli alacaklar ve döviz stokları talep edilmeli.