Merkez Bankamız dünya bağımsızlık sıralamasında 29. sırada

Prof. Barry Eichengreen ve Dr. Nergis Dinçer’in 2008 yılından bu yana yürüttükleri, dünyadaki 100 merkez bankasının bağımsızlık yolundaki durumlarını belirleyen ”Merkez Bankalarının Bağımsızlığı” çalışmalarının son sonuçları International Journal of Central Bank dergisinin Mart 2014 sayısında yayımlandı. Bu araştırma sonuçlarına göre T.C. Merkez Bankası en iyi notun 15 puan olduğu araştırmada 10 puanla 29. sırada yer alıyor. 

Bu notlarda araştırmada merkez bankalarının bağımsızlık yolunda gelişmeleri ve şeff aflıkları rol oynuyor. Ancak bu iki kavram bağımsızlık ve şeff aflık arasında doğrudan ilişki kurulmuyor. Enfl asyon mücadelesinde merkez bankalarının bağımsızlığı ve şeff aflığının öneminin altı çiziliyor. Araştırma, dünyadaki 100 merkez bankasının 1998-2010 dönemindeki serilerinin sistematik incelemesini içeriyor. Çalışma, merkez bankalarının bağımsızlık yolunda gelişme kaydettiklerini ortaya koyuyor. Bağımsızlığın, bankaların esnek çalışmasına imkan yarattığının altı çiziliyor. Şeff afl ığın, gelişmelerin piyasalarla paylaşılmasına olanak yaratarak, politik etkinliği arttırdığı belirtiliyor. 
Ancak bağımsızlığın gelişmesinin aynı oranda şeff afl ığa yol açmadığının altı çizilerek, önce bağımsızlığın geliştiği, neyi nasıl yaptığının kamuoyuna anlatılmasıyla onun ardından şeff afl ık olgusunun geliştiği araştırmada ortaya konuluyor. 
Araştırmada global krizlerin merkez bankalarının bağımsızlığını olumlu etkilediği, kurumun yürütme organından daha ayrı bağımsız çizgi izlemesine neden olduğu belirtiliyor. 

Şeffaflığın, derinleşmiş mali piyasaları olan ülkelerde daha fazla geliştiği bilgisine yer veren araştırma, buna karşılık derinleşmenin, bankaların bağımsızlığına olumlu etki yapmadığı sonucuna varılıyor. 

Araştırmada, Türkiye’nin durumu ortaya konulurken, 15 yıl önce 1999’da Türkiye’nin notunun 2 olduğu IMF ile Stand By Anlaşması imzalaması, 2001 Merkez Bankası Bağımsızlık Yasası ve 2002 ekonomik reform paketiyle uluslararası piyasaları hemen etkilediğinin altı çizilerek, notunun bunun ardından kısa sürede 8.5’a yükseldiği, 2006 yılında da 10’a çıktığı bilgisi yer alıyor. 

Ancak, 2008 krizi sonrası 50 kadar ülkenin merkez bankası notu yükselirken, ülkemizin notunun değişmediği belirtiliyor. Bunun sonucunda Türkiye, Batı Asya Grubu ülkeleri arasında 10 puanla 11.5 puanlık İsrail’in arkasında ikinci sırada bulunuyor. Araştırmadaki 100 merkez bankası arasında ise 29. sırada yer alıyor. Bunda 2001 yılından bu yana bağımsızlık konusunda önemli gelişme kaydedilmemiş olması etkili oluyor. Doğaldır ki bunda, son dönemde AK Parti cephesinden Merkez Bankası uygulamalarına politik eleştiriler de rol oynamaktadır...