Merkez 3.5 ayda 10.7 milyar dolar sattı
Lodosun poyraza döndüğü gündü 22 Mayıs. FED Başkanı Bernanke’nin eylülden itibaren tahvil alımını azaltmayı düşündüklerini açıkladığı gün… Her ne kadar eylülde herhangi bir azaltmaya gidilmemişse de, o günlerde sıradışı gelişmeler yaşanmaya başlamıştı bile. Türk parası hızla değer yitiriyordu ve bizde de Merkez Bankası bir şeyler yapmalıydı.
Yapılacak belliydi; ya faiz artırılacaktı, ya döviz satılarak talep dizginlenmeye çalışılacaktı. Merkez Bankası önce faizi artırarak sorunu dizginleyebileceğini umdu.
Merkez Bankası’nın uyguladığı gecelik faizde koridor martta 3 puana indirilmişti. Merkez Bankası borçlanmada yüzde 4.5, borç vermede yüzde 7.5 faiz uyguluyordu. Nisanda koridor yine 3 puan olarak korunmuş, ancak faiz oranları yüzde 4 ve yüzde 7’ye çekilmişti. Mayısta ise bu kez oranlar yüzde 3.5 ve yüzde 6.5’e indirilmişti.
Merkez Bankası, haziran toplantısında faizi sabit tutarak döviz satışına yöneldi. İlk ihale 11 Haziran’da yapıldı. Haziran ayı, 1.7 milyar dolarlık döviz satışıyla geçildi. Ancak, kurdaki artışı frenlemek mümkün olmuyordu. Başka bir adım atılmalıydı, atıldı da. Para Politikası Kurulu, temmuz ayı toplantısında borç verme faiz oranını yüzde 6.50’den yüzde 7.25’e çıkardı. Borç alma faizi yüzde 3.50’de sabit tutulmuş ve koridor 3.75 puana çıkarılmıştı. Bu faiz artışı yetmedi, ağustos toplantısında borç verme faizi yarım puan daha artırılarak yüzde 7.75’e yükseltildi. Artık koridor 4.25 puana çıkmıştı.
Ama faizi artırmak pek çare olacak gibi görünmüyordu. Faizi ya çok agresif biçimde artırmak gerekecekti ya da başka adımlar atmak… Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, ağustos sonunda o meşhur açıklamayı yaptı ve artık sorunu faizi artırarak değil, sıkılaştırıcı politikalar ve döviz hamleleriyle aşacaklarını söyledi. Artık hepimizin hafızasında yer etti; Başçı o toplantıda doların yılsonunda 1.92’ye inmesinin şaşırtıcı olmayacağını söyledi. Merkez Bankası Başkanı geçtiğimiz günlerde daha da iddialı bir çıkış yaptı ve sermaye girişlerindeki hızlanmaya bağlı olarak doların 2014 yılında 1.80’e kadar gerileyebileceğini söyledi.
Döviz satışında rekor
Merkez Bankası 11 Haziran’da 50 milyon dolarlık adeta sembolik rakamlarla başlattığı döviz satım ihalelerinde temmuz ayında rekor kırdı. Temmuz ayında tam 5 milyar 150 milyon dolar tutarında satış yapıldı. Bu satışın da dörtte birini oluşturan 1.3 milyar doların yalnızca bir günde, 10 Temmuz’da gerçekleştirildiği dikkati çekti.
Döviz satışı ağustosta 1 milyar 950 milyon, eylülde 1 milyar 860 milyon dolar oldu. Merkez Bankası böylece 11 Haziran’da başladığı döviz satım ihalelerinde toplam 10 milyar 660 milyon dolar sattı.
Net rezervin beşte biri
Başkan Erdem Başçı, meşhur ağustos toplantısında Merkez Bankası’nın satılabilir döviz rezervinin 40 milyar dolar olduğunu söylemişti. O tarihten bu yana, yani bir bakıma eylül ayında 1.9 milyar dolar satıldı. Başkan Başçı, Merkez Bankası havuzuna her gün 70 milyon dolar aktığını vurgulamıştı, dolayısıyla eylül ayında satılabilir rezervde bir eksilme olmadığı, hatta artış bir miktar artış yaşandığı bile söylenebilir.
Merkez Bankası, haziran, temmuz ve ağustos ayları toplamında 8.8 milyar dolar sattı. Bu satış sonrası net rezerv 40 milyara indiğine göre, döviz satışları öncesinde rezerv 50 milyarın biraz altındaydı. Yani Merkez Bankası, döviz satış ihalesi yaptığı son dönemde, kullanılabilir rezervinin beşte birini kaybetti.
Bu böyle devam edemez. Ya havuza her gün 70 milyon dolardan fazla akması gerekiyor ya da Türkiye’ye bir anlamda soğuk bakan yabancıların yeniden dönmesi. Ama iyi de, yabancıların bizi tercih etmesi için söyleyebileceğimiz ne var ki, elimizde nasıl bir hikaye var ki!
