Menkul kıymet satış ve temettü gelirleri ve yıllık gelir vergisi beyanı
Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
VERGİNİN GÜNDEMİ
[email protected]
Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde edilen kâr payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır. DÜNYA Gazetesi'nin 7 Mart 2013 tarihli sayısında menkul kıymet gelirlerinden faiz geliri ve benzeri gelirlerin vergilemesi üzerinde durulmuştu. Bu yazımızda menkul kıymet alım satım kazançları ile temettü gelirleri üzerinde duracağız.
Bu gelirlerin başlıcaları ve vergileme durumları kısaca aşağıda belirtilmiştir.
- Her çeşit hisse senetlerinin kâr payları (temettü gelirleri),
- İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar),
- Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları,
- Hisse senetleri ve tahviller ile vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen kazançlar,
- İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
- Yukarıda sayılanlar dışında Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü sermaye piyasası aracından elde edilen kâr payı.
Tutarı ne olursa beyan edilmeyecek menkul sermaye gelirleri
Aşağıda sayılan menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan edilmez. Diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez.
1. Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından yapılan ödemeler,
2. Kurumlar vergisi mükelleflerince 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kâr payları,
3. Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kâr dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kâr payları.
4. İMKB de işlem gören hisse senetlerinin satışından(menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetleri dahil) ile tam mükellef kurumlara ait olup iki seneden fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar ile Devlet tahvili ve Hazine bonosu alım satım kazançları (1.1.2006'dan sonra ihraç edilmiş olanlar)
5. Menkul kıymet yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilen kar payları ile borsa yatırım fonları katılma belgelerinin alım satım kazançları,
6. Vadeli işlem ve opsiyon işlemlerinden elde edilen kazançlar.
1.290 TL'yi aşması halinde beyan edilecek gelirler
1. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından sağlanan kazançlar (01.01.2006'dan önce ihraç/iktisap edilenler),
2. İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
3. Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (kâr payı vb.),
4.1.1.2006'dan önce ihraç edilmiş olan Devlet tahvili ve Hazine bonosu alım satım kazançları. İktisap tarihinden itibaren iki yıl içinde hisse senetleri satışından elde edilen kazançlar.
Türkiye'de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan yukarıda belirtilen menkul sermaye iratları 1.290 TL'lik tutarı aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edileceklerdir.
Burada bahsedilen 1.290 TL'lik tutar bir istisna olmayıp, gelirin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınacak bir haddir. Buna göre, menkul sermaye iradı olarak elde edilen gelir 1.290 TL'yi aşıyorsa, elde edilen gelirin tamamı beyan edilecektir. Bu had yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup, bu gelirler ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan menkul sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır.
25 bin TL'lik tutarın aşılması halinde beyan edilecek gelirler
Elde edilen gelirin 25 bin TL'yi aşması halinde bu gelirlerin tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Menkul sermaye iratları toplamının 25 bin TL'yi aşıp aşmadığının tespitinde, indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması gerekmektedir.
Kar paylarının vergilendirilmesi
Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu uygulaması bakımından kar payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir:
- Her nev'i hisse senetlerinin kar payları,
- İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
- Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.
Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, gelir 25 bin TL'yi aşıyorsa beyan edilecektir.
Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılan %15 oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.
Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.
01/01/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Gelir Vergisi Kanunu'nun Geçici 61'inci maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9'u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5'lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Menkul sermaye iratlarına ilişkin bildirim doldurulurken, sadece adi komandit şirketlerin komanditer ortakları, limitet şirket ortakları ve anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi ortakları ödemiş oldukları Bağ-Kur primlerini elde edilen menkul sermaye iradı tutarıyla sınırlı olmak üzere indirebileceklerdir.
Eurobond alım-satım kazançları
Eurobond, dış borçlanma kapsamında çıkarılan menkul kıymet olup, yabancı para cinsinden ihraç edilen uzun vadeli borçlanma aracıdır. Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilir. Eurobondların alım satımından elde edilen kazançlar tutarı ne olursa olsun beyan edilir.
Vergi uygulaması bakımından Devlet tahvili ve Hazine bonosu gibi değerlendirilmekle birlikte eurobondlar geçici 67'nci madde kapsamında değildir. Dolayısıyla 2012 yılında elde edilen eurobond alım satım gelirleri beyan edilecektir.
Yazara Ait Diğer Yazılar
Tüm Yazılar