Memur ve emeklisine 4 puan daha düşük zam

Emekli aylığı ve memur maaşlarına 3 Ocak’ta açıklanacak enflasyo­na göre yapılacak artışların ne kadar olacağı şimdiden sıcak gündem oluştururken, hesap­lama yöntemi farklılığı nede­niyle zammın oranı kesimler arasında farklılaşacak. Me­mur ve emeklilerini yılbaşında SSK ve BAĞ-KUR emeklisine göre 4 puan dolayında daha da düşük zam bekliyor.

SSK ve BAĞ-KUR emeklileri her yıl ocak ve temmuz ayların­da altı aylık dönemler için bir önceki altı ayda gerçekleşen tü­ketici (TÜFE) enflasyonu ka­dar zam alırken; memur ve me­mur emeklilerinin maaş/aylık artışları ise bir önceki altı ayda toplu sözleşme kapsamında uy­gulanan zam ile o dönemde ger­çekleşen enflasyon arasındaki yüzde farkın yeni dönem toplu sözleşme zammına eklenmesi yoluyla belirleniyor.

Buna göre 2025 başında yapılacak zamlar, 2024 yılı ikinci yarı enflasyo­nu belli olduğunda netleşecek. SSK ve BAĞ-KUR emeklileri temmuz-aralık döneminde­ki enflasyon kadar zam alacak. 2024’ün ikinci yarısı için yüzde 10 toplu sözleşme zammı almış bulunan memur ve emeklileri­ne ise ikinci yarıdaki enflasyo­nun farkının 2025’in ilk altı ayı için alınan yüzde 6’lık zammın üstüne eklenmesiyle oluşacak oranda zam verilecek.

Mevcut seyre göre yıllık ve dolayısıyla ikinci yarıdaki enf­lasyona ilişkin tahminler de­ğişmekle birlikte, mevcut he­saplama yönteminde SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinin, 4 puanın üzerinde olmak üzere memur ve emeklilerinden da­ha yüksek zam alacağı­nı ortaya koyuyor.

Yıllık yüzde 44 hedefi de aşılabilir

Geçen yıl hazırlanan 2024- 2026 dönemi Orta Vadeli Program’da (OVP) tüketici fi­yatları (TÜFE) bazında 2024 yılı enflasyonu yüzde 33 ola­rak hedeflenirken, aylar itiba­rıyla seyir bu hedefle uyumlu gitmemişti. Ekonomi yöne­timi en son eylül ayı başında hazırladığı 2025-2027 döne­mine ait OVP’de 2024 enflas­yonunun yüzde 41,5 olarak gerçekleşeceğini öngördü. An­cak eylül ve ekimdeki seyirle bu tahminin de tutmayacağı anlaşıldı.

Merkez Bankası da baş­langıçta yüzde 36 öngördüğü 2024 yılı enflasyon tahmini­ni daha sonra yüzde 38’e ve en son geçtiğimiz günlerde açık­ladığı yılın 4’üncü enflasyon raporunda yüzde 44’e revize etti. Banka’nın son tahmini­nin tutması için kasım ve ara­lıkta aylık artışların yüzde 1,5 dolayında, başka deyişle son iki ayın toplam enflasyonu­nun yüzde 3,02’de kalması ge­rekiyor.

Ancak fiyat hareketlerine etki eden mevcut dinamiklere ve gelir artışı beklentisiyle er­telenmiş tüketimlerin öne çe­kilmesi ve yılbaşına özel har­camaların da etkisiyle genelde kasım ve aralık aylarında fiyat artışlarının yüksek çıktığı göz önüne alındığında, aylık oran­ların bu düzeyde kalmasının zor olduğu, revize yıllık tah­minin de önemli ölçüde aşıla­cağı bekleniyor. Ay­rıca bu yıl ocak-ekim döneminde aylık bazda enflasyonun, yaz dönemi de dahil hiç bu düzeye inme­diği de bir diğer gösterge.

Güçlü olasılık yıllık yüzde 45 ve üstü

Bu arada Merkez Banka­sı’nın kasım ayı Piyasa Katı­lımcıları anketinde aylık TÜ­FE artışı beklentisi cari ay için yüzde 2,01, aralık ayı için yüz­de 1,67, yıl sonu enflasyon bek­lentilerinin ortalaması da yüz­de 44,81 olarak ölçüldü. Ancak kasım ve aralık için öngörülen bu oranlarda fiyat artışı yaşan­ması durumunda yıllık enflas­yon yüzde 44,96 olacak.

Kasım ve aralıkta ortalama aylık yüzde 2 artış olasılığında (iki aylık toplam yüzde 4,04) ise yıllık enflasyon yüzde 45,4 çıkacak. TÜFE’de aylık ortala­ma yüzde 2,5 artış olasılığında son iki ayın enflasyonu yüzde 5,1, yıllık enflasyon yüzde 46,8; aylık ortalama yüzde 3 artış du­rumunda iki aylık enflasyon yüzde 6,1, yıllık yüzde 48,3 ola­cak. Zayıf olasılık olmakla bir­likte kasım ve aralıkta yüzde 3’ü geçen aylık artışlar olasılı­ğı ise yıllık enflasyonun yüzde 50’ye yaklaşması anlamına ge­liyor.

Yüzde 44 hedefi tutarsa

Son iki ayda aylık artışların hedefle uyumlu seyretmesi ve yıllık enflasyonun öngörüldü­ğü gibi yüzde 44 çıkması duru­munda, yılın ikinci yarısında­ki enflasyon yüzde 15,44 ola­cak. SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları 2025’in ilk yarısında bu yılın ikinci yarı enflasyonu kadar olmak üzere bu oranda artırılacak. Memur ve emekli­leri ise yüzde 10’luk 2024 ikin­ci yarı zammı ile indirgendi­ğinde oluşan yüzde 4,95’lik enflasyon farkının, yüzde 6’lık 2025 ilk yarı toplu sözleşme zammının üzerine eklenme­siyle oluşacak yüzde 11,24 ora­nında zam alacak. Buna göre memur ve emeklilerinin ala­cağı zam, SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinden 4,20 puan da­ha düşük kalacak.

Enflasyon hedefi aşılırsa

Kasım ve aralıkta fiyat ar­tışları piyasa katılımcılarının öngördüğü düzeylerde gelir­se, ilk on ayda yüzde 39,77 art­mış bulunan TÜFE son iki ay­da da yüzde 3,71 artmış olacak ve yıllık artış yüzde 44,96’ya ulaşacak. Bu durumda, tem­muz-aralık dönemini kapsa­yan ikinci yarı yıl enflasyonu yüzde 16,22 düzeyinde gerçek­leşecek ve SSK ve BAĞ-KUR emeklileri 2025’in ilk yarısı için bu oranda zam alacak.

Bu varsayımda; memur ve emeklileri cephesinde ise yüz­de 10’luk 2024 ikinci yarı zam­mı ile indirgendiğinde yüzde 5,65’lik enflasyon farkı olu­şacak, yüzde 6’lık 2025 ilk ya­rı toplu sözleşme zammının üzerine bunun eklenmesi ile bu kesimin 2025 ilk yarı zam­mı yüzde 11,99 çıkacak. Böyle­ce memur ve emeklileri, SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinden 4,23 puan daha düşük zam al­mış olacak.

En güçlü olasılık hangisi?

Mevcut seyre göre en güç­lü olasılık, son iki ayda orta­lama fiyat artışının yüzde 2,5 dolayında çıkması. Bu durum­da kasım ve aralıkta yaşana­cak toplam yüzde 5,06’lık ar­tışla, maaş ve aylık artışlarının belirlenmesinde esas alınan ikinci yarıyıl enflasyonu yüz­de 17,73 olacak, SSK ve BAĞ- KUR emeklileri bununla aynı oranda; memur ve emeklile­ri ise enflasyon farkı ve toplu sözleşme zammı toplamında yüzde 13,45 zam alacak, arada memurlar aleyhine 4,28 puan­lık fark oluşacak.

Son iki aydaki ortalama enf­lasyonun yüzde 3 (iki ayda top­lam 6,09) olması durumunda ikinci yarıyıldaki enflasyon yüzde 18,88 olarak gerçekleşe­cek. SSK ve BAĞ-KUR emek­lileri bu oranda zam alırken, memur ve emeklilerinin ala­cağı zam, bundan 4,33 puan daha düşük olmak üzere yüzde 14,55’te kalacak.

20 milyon kişiyi doğrudan ilgilendiriyor

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) son verilerine Kurum’dan aylık alan emekli ve hak sahibi kişilerin sayısı, 11 milyon 69 bin 67’si 4/a (eski SSK), 2 milyon 902 bin 583’ü 4/b (BAĞ-KUR) ve 2 milyon 511 bin 820’si 4/c kapsamında olmak üzere toplamda 16 milyon 483 bin 470’e ulaşıyor. Aktif sigortalı konumunda (görevdeki) memurların sayısı da 3 milyon 637 bin 223. Buna göre yıl başında aylık ve maaşlara yapılacak zamlar toplamda 20 milyon 120 bin 693 kişiyi doğrudan ilgilendiriyor.

Bu arada kamuda, ücretleri ilgili dönemlerde devlet memuru olarak çalışanların maaş artışlarına paralel artırılan 400 bine yakın da sözleşmeli personel görev yapıyor. Buna göre yılbaşı zamlarından etkilenecek toplam nüfus, bu kişilerin aileleri de hesaba katıldığında 50-60 milyona ulaşıyor.