“Memlekete dön, beş yıl gelir vergisinden muaf ol”
Bir çocuğu doğumundan eli ekmek tutacak seviyeye dek yetiştirmenin maliyeti ne kadar? Yani yaklaşık 20 yıllık bir dönemde ne harcanıyor? Türkiye için bunun hesabını yapan oldu mu bilmiyorum, ama mesela ABD ve İngiltere’de yapılmış araştırmalar var.
Eski bir rapor olsa da ABD Tarım Bakanlığı (USDA), bir çocuğu 0-17 yaş arasında yetiştirmenin maliyetini 2015’te ortalama 233 bin 610 dolar olarak hesaplamıştı. Buna üniversite eğitimi gibi ek masraflar dahil değil.
İngiltere’de ise bir çocuğun 0-21 yaş arasındaki maliyeti ortalama 250 bin sterlin çıkmış. Orada üniversite eğitimi ve öğrencinin iş gücüne katılana kadar olan süredeki diğer masraflar dahil edilmiş.
Bu mevzuyu düşünüp bu verileri aktarmak nereden aklıma geldi?
Ucuz iş gücü getiriyor
Avrupa’da artan iş gücü açığı ekonomileri zorluyor. Ama manzaranın tuhaf yönleri var. Mesela Hırvatistan gibi AB’nin orta halli ülkelerinde kalifiye iş gücü daha yüksek gelir vadeden zengin AB ülkelerine kaçıyor. Onlardan boşalan yerleri doldurmak için bu kez Hırvatistan, üçüncü dünya ülkelerinden rekor sayıda ucuz iş gücü getiriyor.
Ama bunun sosyal dengeleri bozacağı, ülkenin geleceğini sıkıntıya sokacağı endişesiyle hükümet artık manevra peşinde. Yurt dışındaki Hırvat vatandaşlarına “Memlekete dön, beş yıl gelir vergisinden muaf ol” kampanyası başlatılıyor.
“Rekabet etmemiz gerekiyor”
Merakla beklenen yeni vergi reformu bu hafta açıklandı. Hırvat vatandaşlarının geri dönüşünü teşvik etmek ve ülkedeki iş gücü açığını gidermek amacıyla en az iki yıl üst üste yurtdışında yaşayan kişilerin, döndükleri tarihten itibaren beş yıl boyunca gelir vergisinden muaf tutulacağı duyuruldu. Hırvatistan Maliye Bakanı Primorac, "Diğer AB ülkeleriyle iş gücü için rekabet etmemiz gerekiyor. Birçok komşu ülke benzer adımlar atıyor” diye izahat getirdi.
2021 yılında Hırvatistan'da 80 binin biraz üzerinde yabancı işçi vardı. Bu sayı 2022'de 120 bini, 2023'te 170 bini geçti. Bu yıl yaklaşık 200 bin çalışma izni başvurusu bekleniyor.
Diğer yandan ülke dışında yaklaşık 3,4 milyon Hırvat vatandaşı ve Hırvat kökenli var. Ülkenin nüfusu ise hepi topu 3.8 milyon!
Başka topraklara uçup gidiyorlar
İşte hüzünlü tuhaflık burada. Her memlekette bir bebeği eli ekmek tutan bir adam yapmak için en az 20 yıl maddi manevi tüm imkanlar seferber ediliyor, ebeveynler zorlukla kazandıkları paraları bu yolda döküyor, devletler halktan toplanan vergilerle okulları kuruyor. Sonra insanlar kendi memleketlerinde arzuladıkları hayatı yaşayamadıklarında, bunu vaat eden başka topraklara uçup gidiyor. En kalifiye elemanlar ülkeyi terk ederken, yerlerine getirilen ucuz yabancı iş gücü çoğu kez adaptasyon-asimilasyon ikileminde toplumsal sorunların fitilini ateşliyor. Sonra siz kendinizi “Gidenleri nasıl geri döndürürüm?” diye düşünürken buluyorsunuz.
“Önleyici hekimliğe” kafa yormayanlar “tedavi edici” hekimliğe mahkum oluyor. “İş gücü yetmezliği” hastalığı bu gerçekten azade değil.