Medya’da yeni bir çığır açılıyor: Sanal Gerçeklik

Hızla yaygınlaşan, üç boyutlu görüntü dünyasının sınırlarını zorlayan yeni teknolojiler, hemen önümüzdeki yıllarda medyaya yepyeni bir boyut kazandıracak. Pek yakında, dünya ve ahiret hayatinin yanında yenir kategori ile tanışacağız: Sanal hayat! 

Sanal Gerçeklik (Virtual Reality) ve Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) ile bilgisayar çağında yepyeni bir çığır açıldı. Şimdilik az sayıda medya kurulusunun istifade ettiği bu üç boyutlu teknolojiler ve 360 derecelik görüntü özelliğine sahip videolar, Amerikan yatırım şirketi Goldman Sachs’a göre, 2025 yılında 80 milyar dolarlık bir pazar oluşturacak. 

Sanal ve arttırılmış gerçeklik nedir? 

Sanal Gerçeklik kullanıcıyı dijital görüntülerden oluşan hayali bir dünya içerisine sokarken, artırılmış gerçeklik teknolojisi ise görünen fiziki dünyanın üzerine dijital içerik yerleştiriyor. Bir de bu iki teknolojinin karışımı olan “Mixed Reality” var. Bu çerçevede, üstün teknolojik gözlükler ve kasklar yardımıyla fiziki dünyanın üzerine sanki o gerçekmiş gibi sanal görüntüler yerleştirmek mümkün. Bu teknolojiyi kullanarak odanızın içinde Yıldız Savaşları karakterleriyle oturabilirsiniz. Bu teknolojiler her ne kadar son yıllarda ön plana çıktıysa da aslında geçmişi çok eskiye gidiyor. İngiliz bilim adamı Charles Heatstone’un 1838 yılında keşfedip geliştirdiği Steteoskopik fotoğraf düzeneği derinlik ve gerçeklik duygusu veriyordu. Fotoğrafa bakanlar “sanki oradaymış” gibi bir hisse kapılıyordu. Morton Heilig’in 1960 yılında geliştirdiği “Telesphere Mask” ise bilinen ilk sanal gerçeklik başlığı oldu. Ancak o dönemlerde son kullanıcılar tarafından benimsenemeyen sanal gerçeklik teknolojisi uzun bir aradan sonra 2012 yılında tekrar sahneye çıktı. 

Facebook’un bu teknolojiye ilgisi işleri değiştirdi 

Facebook 2014 yılında, iki milyar dolara “ Oculus Rift” firmasını satın aldı (Oculus, Latincede göz anlamına geliyor). Böylelikle Facebook’un 1 numarası Mark Zuckerberg sanal gerçeklik teknolojisini yeniden canlandırdı. 2016 yılı bu teknolojinin dünyada milyonlarca kişi tarafından ilk defa kullanılacağı bir yıl olacak. Bu yılın sonuna kadar dünyada farklı marka ve özelliklerde 10 milyon adet sanal gerçeklik gözlüğünün kullanılacağı hesaplanıyor. 2018 yılında ise 24 milyon gözlük satılması hedefl eniyor. Facebook’u Tayvanlı HTC Vive takip etti. Sony de bu yarışta kenarda kalmamak için, ekim ayında Playstation VR ‘ı 499 dolardan piyasaya çıkaracak. Oculus Rift ABD’de 599, HTC Vive ise 799 dolara satılıyor. 

Microsoft’un uzun zamandan beri hazırladığı artırılmış gerçeklik gözlüğü “Halolens” henüz piyasaya çıkmadı. Microsoft, şimdiden uygulama (APP) geliştirmek isteyen yazılımcılara, Halolens’in geliştirici versiyonunu satıyor. Microsoft’un bu çok gelişmiş gözlüğü, fiziksel dünyanın üzerine sanal görüntüler yerleştiriyor. Böylece oturma odanız bir oyun alanına dönüşüyor, başka mekandaki bir kişiyle sanki yan yanaymış gibi telekonferans yapabiliyor veya bilgisayarda tasarladığınız bir ürünü sanki gerçekmiş gibi gözünüzün önünde inceleyebiliyorsunuz. Sanal gerçeklik teknolojisini denemek isteyenler için daha düşük maliyetli çözümler de var. Akıllı telefona takılabilen 99 dolarlık Samsung Gear VR veya 20 dolarlık Google Cardboard uygulamaları milyonlarca kişinin bu yeni teknolojiyi denemesi için imkan sağlıyor. 

Hangi yöne baksanız, yoğun derilik hissi 

Online video altın çağını yaşamaya başladı. Facebook’un canlı sanal gerçeklik video uygulamaları, Apple ve Google’ın akıllı telefonlardaki hakimiyetini kırmayı amaçlıyor. Facebook böylelikle yazılımdan donanıma kadar her şeyi kontrolü altına almak istiyor. Youtube ve Facebook’un 360 derece görüntü açısına sahip canlı videoları desteklemeleri, bu yeni teknolojinin geniş kitlelere yayılmasını sağlıyor. Facebook’un kullandığı Video Surround 360 tipi, 360 derece kayıt yapan cihazlarla hazırladığı videolar, çekim mekânındaki her şeyi kapsama alanına alıyor. Sanki gerçekten oradaymışsınız duygusunu yoğun şekilde yasatan bu videolar, baktığınız her yönde derinlik hissi veriyor. Tüketiciler, bilgisayar veya akıllı telefonlardan bu görüntüleri kolayca izleyebiliyor. 

Sinema sektörü için yeni pazarlar açılacak 

Kurduğu “Haptic” adlı şirketle, Amerika’da sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojilerinde öncü haline gelen, bir zamanların teknoloji yazarı Deniz Ergürel, Kolombiya’nın Cartagena şehrinde gerçekleştirilen Dünya Gazeteler ve Haber Yayıncıları Birliği (WAN - IFRA) kongresinde önemli bir sunum yaparak, bu yeni teknolojinin medya için ne kadar önemli olduğunun altını çizdi. Deniz Ergürel’e göre, bu teknoloji özellikle sinema sektörü için yeni imkanlar yaratacak ve çok büyük bir pazarın oluşmasını sağlayacak. Amerika’da The New York Times, The Wall Street Journal gazeteleri ile Associated Press ajansı bu teknolojiden yararlanmaya başladı. Özellikle New York Times’ın sanal gerçeklik teknolojisi ile hazırlamış 360 derecelik videolarını, piyasaya yeni çıkarılan uygulama ile akıllı telefonlarda izlemek mümkün. Amerika’nın dev telekom firmalarından biri olan Verizon, AOL’i satın aldıktan sonra, geçtiğimiz günlerde Yahoo’nun sosyal ağını bünyesine kattı. Verizon, Facebook ve Google ile rekabet edebilmek ve reklam pastasından pay kapmak için. Filmcilerle işbirliği yaparak kısa, canlı gerçeklik videolarını devreye sokacak. Facebook ise halen 1 milyar 650 milyon dolayındaki üyelerinin sayısını arttırarak “dünyayı birleştirmek” istiyor. Dünya medyasını kontrol altında tutmaya gayret eden Apple-Google-Facebook üçlüsüne Verizon da katılabilmek için kolları sıvamış durumda. 

Sanal gerçeklik nerelerde kullanılacak? 

Goldman Sachs tarafından birkaç ay önce yayınlanan bir araştırmaya göre, eğlenceden eğitime, perakende satışlardan emlağa kadar birçok sektör sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojilerinden etkilenecek. Bireysel ve kurumsal birçok uygulama bu yeni teknolojiler sayesinde değişim geçirecek. Goldman Sachs’a göre, sanal ve artırılmış gerçeklik uygulamalarının en çok etkileyeceği sektör, video oyun endüstrisi olacak. Bununla birlikte video eğlence, canlı etkinlik yayını, sağlık, mühendislik, emlak, perakende satış ve eğitim gibi sektörlerde de yepyeni iş fırsatlarının çıkması bekleniyor. Bilgisayar sektörünü en çok etkileyen alanların başında video oyunları gelir. Tüketiciler en son oyunları oynamak için yüksek kapasiteli bilgisayarlar talep ettikçe, şirketler birbirleriyle rekabet eder, en yeni ürünlerini piyasaya çıkarır ve böylece bilgisayar teknolojisi hızla gelişir. Sanal gerçeklik oyunlarında tüketiciler üç boyutlu görüntüler sayesinde çevreleriyle etkileşime geçebiliyor ve sanki gerçekten oyunun içindeymiş gibi hissediyor. Üzerinde hareket sensörü olan kumanda gibi cihazlar sayesinde sanal dünya içerisindeki objeleri hareket ettirmek de mümkün. 

En yoğun etki, medya ve eğitimde 

Yine Goldman Sachs’ın tahminlerine göre, sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik teknolojilerinin yakın gelecekte etkileyeceği alanların başında medya ve eğitim bulunuyor. Yazılı basına gelince... Canlı videonun çok önem kazandığı geleneksel basında yayıncıların iş planlarını gözden geçirerek, bir an önce canlı 360 derecelik video yayınlarına başlamaları gerekiyor. Aksi takdirde, pazar tamamen Apple-Google-Facebook üçlüsünün kontrolüne girecek ve basın da reklam pastasını uzaktan seyretmek durumunda kalacak.