MB: Bankaların kredi kullandırma sorunu yok, sermaye yapıları güçlü

Merkez Bankası, küresel krizin olumsuz etkilerine rağmen, Türk bankacılık sektörünün sermaye yeterliliği rasyosunun yüksek düzeyini koruduğunu ve halen birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke bankacılık sektörlerinin sermaye yeterliliği rasyosundan yüksek olduğunu bildirdi. Merkez Bankası "Bu durum, Türk bankacılık sektörünün kredi kullandırma açısından bir sorununun olmadığını ve bankaların ihtiyatlı davranarak güçlü sermaye yapılarını koruduklarını göstermektedir" değerlendirmesinde bulundu.

Merkez Bankası'nın finansal istikrar raporunda yer alan değerlendirmede, özkaynakların; kredi, piyasa ve operasyonel riske esas tutar toplamına oranını gösteren sermaye yeterliliği rasyosunun (SYR) incelenen tüm dönemlerde yasal sınır olan yüzde 8'in ve hedef rasyo olan yüzde 12'nin üstünde olduğunun görüldüğü vurgulandı. Raporda, serbest sermayenin toplam aktiflere ve toplam özkaynakların toplam aktiflere oranının 2008 yılı sonunda gerilediği belirtildi. Bu azalışın büyük ölçüde, menkul değerler değer artış fonu ve karlılık performansındaki gerileme yüzünden, özkaynakların ve serbest sermayenin artış hızının aktif artış hızının gerisinde kalmasından kaynaklandığı ifade edildi.

SYR yüzde 18.5'e yükseldi

Bankacılık sektörünün sermaye yeterliliği rasyosu, geçen yıl 2007'ye göre 0.9 puan azalarak yüzde 18'e geriledi. Bu düşüşte, özellikle kredilerdeki artışın yanı sıra 2008 yılında uygulamaya giren geçici ve kesin teminat mektupları ile akreditiflerin risk ağırlığının değişmesi etkili oldu. Ayrıca, menkul değerler değer artış fonu ve karlılık performansındaki gerileme de özkaynakları olumsuz etkileyen faktörler olarak belirlendi.

Mart ayında ise sermaye yeterliliği rasyosu yüzde 18.5'e yükseldi. Bir yandan krediler azalırken, bir yandan da riski bulunmayan menkul kıymetler portföyünün artması, risk ağırlıklı aktiflerdeki artışı sınırlandırdı, bankaların karlılık performanslarının yüksek olması da özkaynakları olumlu etkiledi.

Kredi/mevduat oranı 5 puan düştü

Finansal istikrar raporunda, kredi/mevduat oranının 2008'in son çeyreğinde 5 puan düştüğüne işaret edildi. Raporda, "bankacılık sektörünün derinliğini ve bankaların aracılık fonksiyonlarının gelişimi gösteren mevduat ve kredilerin GSYH'ye oranları ile kredilerin mevduata oranı artmaya devam etmekle birlikte, kredilerdeki daralmaya bağlı olarak kredi/mevduat oranı 2008 yılının son çeyreğinde 5 puan düşüş göstermiştir" denildi.

Kredinin mevduata oranı 2004 yılında yüzde 56 düzeyinde bulunuyordu. 2005 yılında yüzde 65'e, 2006 yılında yüzde 74'e çıkan oran, 2007'de yüzde 83'e ulaştı. 2008 yılının eylül ayına gelindiğinde kredi/mevduat oranı yüzde 89'u bulmuştu. Ancak, küresel kriz sürecinde kredilerin kısılmasının etkisiyle 2008 sonunda söz konusu oran yüzde 84'e geriledi.

Üç aylık kar 5 milyar TL

Bankacılık sektörünün karlılık performansı, 2008 yılında 2007'ye göre geriledi. 2007'yi 14.2 milyar lira karla kapatan bankalar, 2008'de karlarının yüzde 10.8 azalarak 12.7 milyar liraya inmesini önleyemedi.  

2008 yılında net faiz geliri ile net ücret ve komisyon gelirlerinden kaynaklanmak üzere faaliyet gelirlerinin yüzde 11.5 artmasına karşın, faiz dışı giderlerin yüzde 27.4 büyümesi, bankacılık sektörünün karını azaltan en önemli etken oldu. Faiz dışı gelirlerde gözlenen yüzde 1.4'lük azalışta, kambiyo karının zarara dönüşmesi rol oynadı.

Finansal istikrar raporundaki değerlendirmede, "2008 yılının son çeyreğinde, küresel krizin olumsuz etkilerinin ülkemize yansımaya başlaması ve ekonomik aktivitenin yavaşlaması nedeniyle tahsili gecikmiş alacakların önemli oranda artması sonucu, takipteki alacaklar provizyonundaki yüzde 84.1'lik artış ile personel giderleri ve diğer faiz dışı giderler başta olmak üzere işletme giderlerindeki artış, faiz dışı giderleri yukarı çeken unsurlardır" denildi. Raporda, "tahsili gecikmiş alacaklardaki artışın, 2009 yılında da süreceği ve karlılık üzerinde olumsuz etkisinin devam edeceği düşünülmektedir" görüşüne yer verildi.

Geçen yılın tümünü 12.7 milyar lira karla kapatan bankalar, bu yıl ilk çeyreği ise 5 milyar lira karla geçti. Üç aydaki kar, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 32.4 arttı.

İlk çeyrek karının artışında faaliyet gelirlerindeki büyüme etkili oldu. Faaliyet gelirlerinin artışında en önemli etken net faiz gelirindeki artış olarak belirlendi. 2008 sonunda yüzde 5 olan net faiz gelirinin faiz getirili aktiflere oranının, mart ayında yüzde 5.8'e yükseldiği belirtilen raporda şu görüşlere yer verildi:

Merkez Bankası'nın rolü var

"Bu hızlı yükselişte, Bankamız politika faiz oranlarındaki indirimlerin etkisiyle mevduat faizlerinin kredi faizlerine göre daha hızlı düşmesi sonucu fonlama maliyetinin aşağı yönlü hareketi etkili olmuştur. Ayrıca, net ticari zararın kara dönüşmesinin etkisiyle faiz dışı gelirlerde de bir yükseliş görülmektedir. Net ticari kardaki artış, menkul kıymet alım satımından kaynaklanan karlar ile kambiyo zararlarındaki azalıştan kaynaklanmaktadır. Bu dönemde görülen diğer önemli bir değişim ise kredi ve diğer alacaklar karşılığındaki yüzde 63.5'lik artıştır. Tahsili gecikmiş alacaklardaki yukarı yönlü hareketin, 2009 yılının kalanında da karlılığı olumsuz etkilemeyi sürdüreceği düşünülmektedir."

Bankalar, geçen yılın tümünde yüzde 11.5 olan faaliyet geliri artışını bu yıl ilk çeyrekte yüzde 30.4'e çıkardılar. Bu kapsamda yer alan net faiz geliri artışı yüzde 18.5'ten yüzde 30.2'ye yükseldi. Faiz dışı gelirlerde ise geçen yılın tümünde yüzde 1.4 gerileme varken, bu yıl ilk çeyrekte yüzde 31'e yakın artış sağlandı.

2008'in tümü ve bu yılın ilk üç ayındaki değişim oranı olarak faiz dışı giderlerdeki artış yüzde 27.4'ten yüzde 25.9'a düşürüldü. Bu kapsamda diğer faaliyet giderlerindeki artışın oranının yüzde 20'den yüzde 8'e geriletildiği dikkati çekti. Bu gelişmelerin özeti olarak geçen yılın tümünde yüzde 10.8 gerileyen bankaların toplam karı, bu yıl ilk çeyrekte yüzde 32.4 artış gösterdi.