Mayıs ayında üretici fiyatları artışı % 1.11
Mayıs ayında üretici fiyatları yüzde 1.11 artarken, tüketici fiyatları artışı yüzde 0.56 oldu.
Tüketici fiyatları üretici fiyatlarından daha az arttı.
Bizde tüketici fiyatları artışını uzun süredir gıda maddelerinin fiyat değişimi etkiliyor.
Mayıs ayında gıdada üretici fiyatı artışı yüzde 1.91 iken, tüketici fiyatları yüzde 2.68 geriledi.
12 Aylık ortalama gıda fiyatları artışı, üretici endeksinden yüzde 16.50 iken tüketici fiyatları endeksinde daha düşük. Yüzde 13.25 oranında.
Tüketiciler için gıda fiyatları 12 aylık ortalama artış oranı önemlidir. Eğer tüketicilerin gelirleri son 12 ayda yüzde 13.25 artmamış ise, artan fiyatlar nedeniyle daha az gıda maddesi alacaklar demektir.
Gıda maddeleri fiyatlarının değişimi 2 kanaldaki gelişmeye bağlıdır.
1 Üretici fiyatı gerilerse tüketici fiyatı da ucuzlar.
2 Üretici fiyatı gerilemediği halde tüketici fiyatının ucuzlaması talepteki daralmaya bağlıdır.
Talep azalır ise üretici ve tüketici fiyatı arasındaki fark (aracıların eklediği yük) azalır.
Son aylarda tüketici fiyatları artışının üretici fiyatları artışının gerisinde kalmasının önemli bir nedeni tüketici talebindeki daralmadır.
TÜİK’in ticaret ve hizmet ciro endeksine göre, 2014 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4.7 oranında artan ciro,2015 yılı ilk çeyreğinde yüzde 1.5 artabildi. Açık anlatımıyla tüketicinin alım gücündeki büyüme durdu.
Tüketicinin satın alma gücü azalınca, talep daralınca satıcılar üretici fiyatı ile tüketici fiyatı arasındaki farkı mecburen küçültüyorlar. Basit anlatımla tarladan 1 liraya aldıkları domatesi 3 liradan satacak yerde 2 liradan satıyorlar. Böylece üretici fiyatı artarken, tüketici fiyatı gerilemiş oluyor.
Tüketici fiyatlarının, enflasyonun kalıcı olarak gerilemesi için;
1 Üretimin artması, arzın talebi karşılaması gerekir.
2 Üreticinin maliyetinin artmaması gerekir. Hiçbir üretici zararına satış yapamaz.
Döviz fiyatlarındaki artışın, üretici ve tüketici fiyatlarına geçişkenliği henüz büyük ölçüde değil.
Önümüzdeki aylarda döviz fiyatının maliyetler üzerindeki yükü artacak. Petrol ve elektrik zammı maliyetleri yükseltecek.
Tabii olarak tüketici ve üretici farklı pencereden bakıyor. Tüketici ucuzluk bekliyor. Üretici için ise maliyet önemli. Üretici uzun süre maliyetin altında satış yapamaz. Üretimini sürdüremez.
Üretici fiyatı artıramazken, genel bekleyiş istihdamın ve üretimin artması şeklinde. Kazanamayan üretici istihdamı da üretimi de artıramaz. Önemli olan aşırı değil, üretimi sürdürmeye imkan verecek fiyat oluşumudur.