Marketin kurbanlık eti, Nusr-Et'le yarışıyor
10 günlük tatil ile birlikte Kurban Bayramı'nda en fazla telaşlanan konu kurbanlık oldu. Tatil başladı başlamasına ama kurbanlık siparişleri hala devam ediyor. Hayvan pazarlarında el sıkışanlar, resmi ve özel kurum-kuruluşlara vekalet verenler, marketlerde hazır kurbanlık arayanlar işte bu son günleri telaşla geçiriyor. Ancak hemen hemen herkesin dilinde marketlerde artan fiyatlar var. Araştırınca fiyatların oldukça yüksek olduğu ortaya çıkıyor. Hatta öyle ki deyim yerindeyse ünlülerin akın ettiği restoran zinciri Nusr-Et'teki fiyatlarla yarışıyorlar…
Peki marketlerin sunduğu kurbanlıklar ne kadar? Geçen yıldan bu yana fiyatlar ne kadar arttı?Raftaki et ile kurbanlığın uçuruma varan fiyat farkı nasıl oluşuyor? İşte bu soruların yanıtını Türkiye'nin önemli iki market zincirine giderek öğrendik.
Öncelikle sadece 2 markete gittiğimiz için diğerlerine bakma şansımız olmadı ve bu nedenle markaların isimlerinin doğru olmayacağını düşünüyoruz. O nedenle iki büyük dev zinciri Market A ve Market B diye ayırdık.
İşte size fiyatlar…
1 yılda 220 TL lira arttı
Market A, geçen yıl minimum 12 kilogramlık karkas koçu 775 liradan satıyor. Kemikli olan koçun ortalama fiyatı 2016'da 64.5 liraya geliyordu. Bu yıl ise fiyat 995 liraya yükselmiş. Kilogram başına fiyat 83 liraya geliyor. Basit bir hesapla 12 kilogramlık karkas koçun fiyatı toplamda 220 lira artmış. Kilo başına artış ise 18.5 TL'ye denk geliyor.
Aynı markette 16-18 kilogramlık karkas koçun fiyatı geçen yıl 49 ile 55 TL arasında değişiyordu. Toplam fiyat 875 lira olarak belirlendi. Ancak bir yıllık süre içinde koçun toplam fiyatı 1155 TL'ye kilo başı fiyatı ise 72.2 TL'ye çıktı. Toplamdaki artık 280 TL. Kilo başına artan fiyat ise 23.2 TL…
Büyük baş hayvanda da durum benzer. Geçen yıl 7/1'lik hisse fiyatı 995 lirayken bu yıl 1.295 liraya fırlamış. Kilogram fiyatı ise 121 TL'den 185 liraya çıkmış durumda.
Artışın benzeri B Marketi'nde de var…
Geçen yıl bu markette 18-20 kilogramlık karaman koçun fiyatı 869 TL'yen bu yıl fiyat 990 TL'ye ulaşmış durumda. Fiyat ise 43-48 TL'den 62 kiloya çıkmış. Artan fiyat 19 TL.
18-20 kilogramlık kıvırcık koçun 949 TL olan 2016 fiyatı bu yıla 1.090 TL olarak karşımıza çıkıyor. Kilo fiyatı ise 47.5-52.7 TL bandından 68.1 TL'ye ulaşmış durumda…
Rafta fiyat kurbandan daha da ucuz
Gelelim marketlerin kendi raflarındaki fiyata…
Örneğin A Marketi'nde en pahalı ürün 77.9 TL ile kuzu pirzola. Yani karkas etin fiyatından daha da ucuz. Karkas koçun yerine tamamını reyondan pirzola alsanız 5 liradan fazla daha ucuza geliyor. Kuzu kapamalık etin kilosu 47.95, yarım kolun fiyatı 54.95 TL…
Peki et fiyatları son bir yılda ne kadar düştü?
Bununla ilgili geçtiğimiz günlerde Doğan Haber Ajansı'na konuşan Sivas Ticaret Borsası (STB) Başkanı Abdulkadir Hastaoğlu, artışın yüzde 15 olduğuna dikkat çekiyor.
Kızılay vekalet ücretini düşürdü
Peki diğer kurbanlık vekalet ücretleri ne kadar arttı bu sürede?
Kızılay'dan örnek verelim. Türk Kızılayı Genel Başkanı Keren Kınık 2016'daki fiyatı yurt içi 740 yurt dışı ise 475 TL olarak belirlediklerini açıklamıştı. Bu yıl Kınık'ın açıkladığı rakam ise yurt içi 735 TL. Yurt dışı fiyatı ise hisse başına 500 lira.
Yani içeride küçük bir azalma, dışarıda ise küçük bir artış söz konusu.
Marketler: Hamallık, kesim, soğutucu ücreti var
Market yöneticileri ile görüşmemde reyonda satılan etlerde kesim sırasında oluşan kuyruk, sakatatlar, deri gibi ürünlerin satıldığını bu nedenle etin maliyetinin düştüğünü belirtiyorlar.
Kurbanlık hayvanlarda ise bunların tamamı bağışlandığı için Karkas'a ve etin maliyetine pozitif yansıması olamıyor. Yaklaşık bir hesapla 2 kilo kuyruk, 2 kilo diğer sakatatlar ile 4 kilo eklemek gerekirse ortalama 12 kilo olan kurban 14 kilo olmakta. Bu durumda birim fiyat 50-60 TL aralığına oluşuyor. Bu fiyata deri hariç tutuluyor.
Bir de bayram günleri canlı hayvan sevkiyatının maliyetinin fiyata yansıdığı ifade ediliyor. Kesim, soğutucu gibi hizmetler kilogram başına 10-15 TL arasında fiyata ek olarak yansıyor.
Yani marketler bir yılda 220 TL artan koç etinin fiyatını böyle açıklıyor.
Markette, kasapta ortalama yüzde 15-20 artan ette mesele kurbanlık olunca yüzde 30'a ulaşabiliyor.
Marketteki rafta çalışan personele fiyat farkının sebebini sorduğumda "Adı üstünde; kurbanlık" diye yanıtlıyor...
