Maliyeye bir öneri…
Yılbaşından bu yana yazılarımızda çeşitli önerilerimizi gündeme getirmeye çalışıyoruz. Gündem konularını eleştirmek veya tekrar etmek yerine bazı pratik teklifl eri ilgili kişi ve kurumlara sunmaya çalışıyoruz.
Burada herhangi bir rol kapma veya işgüzarlık yapma amacımız yok. Önerilerimizin arkasında, 30 yılı bürokraside olmak üzere 40 yıllık bir kamu, özel sektör ve üniversite tecrübesi var. İnsan, gerçekten de bazen kendine bir misyon vererek bu önerileri yapmak ve tecrübelerini aktarmak istiyor.
Önerilerimizin bu üçüncüsü maliye ile ilgili. Mesleğe Hesap Uzman Yardımcısı olarak girmiş, çeşitli kademelerinde çalışarak en son Gelirler Genel Müdürü unvanıyla Maliye Bakanlığı’ndan başka bakanlık ve birimlere geçmiş, dolayısıyla 20 yılını bu bakanlıkta çalışmış birisi olarak bu önerimizi yapmak istiyoruz.
Önerimiz aslında çok da marjinal ve farklı bir konu değil. Çok ender ve cılız da olsa dillendirilen ve ne yazık ki bir türlü hayata geçirilemeyen bir konu.
Konu, Maliye Bakanlığı “Milli Emlak Genel Müdürlüğü yönetimindeki kamu lojmanlarının ve sosyal tesislerinin satışı ile ilgili bir öneri.
Bilindiği üzere; kamunun elinde toplam 246 bin dolayında lojman ve 3 bine yakın da sosyal tesis var. Bu 246 bin lojmanın büyük bir kısmı yani 215 bin adedi genel bütçeli kuruluşlara ait. Sadece Milli Savunma Bakanlığı’nda 52 bin, Emniyet Genel Müdürlüğü’nde 46 bin, Milli Eğitim Bakanlığı’nda 41 bin ve Sağlık Bakanlığı’nda da 20 bin lojman var. Öte yandan DSİ, TCK gibi özel bütçeli (eski adıyla katma bütçeli) kuruluşların lojman sayısı 20 bin civarında. Aynı şekilde üniversitelerin lojman sayısı da 11 bin kadar.
Aslında bu lojman furyası, 1980 sonrası rahmetli Turgut Özal’ın Başbakanlığı döneminde başladı ve hızını kesmeden devam etti. Bu hızın görünürde kesildiği ve ciddi bir kamuoyu algısı yaratan tek uygulama da AKP Hükümeti’nin milletvekili lojmanlarını satması oldu. Onun dışında lojmanların satışı yoluyla tasfiyesi yoluna ciddi şekilde gidilmedi.
Peki niye lojmanların satışını öneriyoruz?...
Bunun birkaç önemli mali, ekonomik, sosyal ve hatta sosyo-kültürel nedeni var…
■ Her şeyden önce yaklaşık her 10 kamu çalışanından birisinin lojman imkanı elde etmesi çok büyük bir adaletsizlik. Herkese de sağlanamayan bir imkan olduğu için doğal olarak haksızlıklara neden olabiliyor.
■ Lojmanların, unvanlara ve kıdeme göre sıra tahsisli veya görev tahsisli olması da bir başka haksızlık ve adaletsizlik nedeni. Bu arada bazen hatırlı (!) bir sekreterin oturduğu lojmanda müdürün oturamaması büyük bir sıkıntı kaynağı.
■ Lojmanlar arasında mevki ve büyüklük açısından farklılıklar olması ve standartların bulunmaması da başka bir sorun. Şehrin en mutena yerindeki lojman veya 150-200 metrekareyi aşkın lojmanda oturan ile kenar veya gecekondu mahallelerindeki 60-80 metrekare dolayında olan lojmanda oturan aynı veya benzer unvanlı kamu çalışanları arasında haksızlık oluyor.
■ Bu lojmanların her yıl küçük ve büyük onarımı dolayısıyla bakım ve onarımı yapılıyor. Maliye Bakanlığı bütçesinde büyük bir yekün oluşturuyor.
■ Lojman, kamu çalışanı için oturduğu sürece bir imkan oluyor. Ancak, lojmandan çıkış veya emeklilik halinde kamu çalışanı sudan çıkmış balığa dönüyor. Bugün lojman uğruna binlerce memurun çalışmak zorunda kaldığı biliniyor.
■ En önemli sosyo-kültürel ve hatta psikolojik sakıncalarından birisi de özellikle küçük yerlerdeki lojman sitelerinin toplumdan kopuk hale gelmesi. Gerçekten de kamu çalışanlarının çevreyle ilişkileri konuyor. Sosyal iletişimleri sıfırlanıyor. Ki bu çok önemli bir yerel toplumsal sorun haline gelebiliyor. Hatta lojmanların içerisindeki kamu çalışanlarının statü farklılıkları da çeşitli çekememezlikler yaratıyor. Gerçekten de haklı veya haksız birilerinin üst yönetime gelmesi halinde onu çekemeyen mesai arkadaşlarının eşleri ve çocukları arasında da bu sıkıntılar yaşanıyor.
■ Bu arada devletin ve Maliye’nin bütçeye kaynak arayışları için de geçici olsa bile iyi bir fırsat olduğunu söylemek gerekiyor.
Yukarıda sıralanan gerekçeler bile lojmanların satışı için yeterli nedenleri oluşturuyor. Kamu lojmanlarının satışına karar verilirse buna ilişkin çok adil ve sağlıklı işletilebilecek öneriler olduğunu söyleyebiliriz. Bu önerilerimizi de bir başka yazımızda ele alabiliriz.