Maliyetler artarken enflasyon geriliyor
Kafalar karışık, döviz fiyatları artıyor. Tüketici pahalılıktan yakınıyor. Halkın genel kanısı enflasyonun tırmanışa geçtiği. Fakat TÜİK açıklamalarına göre TÜFE (Tüketici Fiyatları Endeksi) geriliyor. Enflasyon göstergesi olarak kabul edilen endekse bakılarak da “Ağustosta giyim ve gıda fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle enflasyonun aylık/aylık olarak 0.10 azalış gösterdiği, temmuzda yüzde 8.88 olan yıllık enflasyonun ağustosta yüzde 8.17’ye gerilediği belirtiliyor.
Döviz kurları tırmanıyor. TL’deki değer kaybı ve petrol fiyatlarındaki yükseliş fiyatlara yansıyor.
- Akbank iktisatçılarının hesabına göre TL’de yüzde 10’luk değer kaybı kalıcı olduğu takdirde bunun enflasyona etkisi -%1.5,
- Petrol fiyatlarındaki yüzde 10’luk artışın enflasyona etkisi ise bir yıllık zaman dönemi için 4.0 dolayında olacak.
- TCMB Başkanı ise yıl sonunda $/TL kurunun yeniden 1.92 seviyelerine ineceğini ve enflasyonun da %6.2 (%5.2-%7.2 aralığı) seviyelerinde gerçekleşeceğini açıkladı.
Tüketici genelde pahalılıktan yakınırken, enflasyon hesabı nasıl bir gerileme gösteriyor. Akbank iktisatçıları TÜFE (Tüketici Fiyatları Endeksi’nde) ağustos ayında enflasyonun yüzde 0.10 gibi küçük oranda bile olsa, düşmesinin arkasındaki gelişmeleri şöyle özetliyorlar:
- Endekste 24 ile en yüksek paya sahip olan gıda fiyatlarındaki aylık yüzde 0.77 düşüşün enflasyona etkisi “eksi 0.17” puan oldu. Gıda fiyatlarındaki yıllık artışlar ise yüzde 12.7’den yüzde 10.25’e geriledi.
- Giyim fiyatlarında sezon indirimlerinin etkisiyle aylık yüzde 3.62 düşüş görülürken, aylık katkı “eksi 0.22” puan olarak gerçekleşti. Giyim ve gıda fiyatlarının enflasyona toplam katkısı “eksi 0.39 puan”.
- Ulaştırma fiyatlarında ise TL’deki değer kaybı ve petrol fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak aylık yüzde 0.7 artış görüldü. Aylık enflasyona katkısı “artı 0.11” puan oldu.
- Çekirdek enflasyon (gıda, enerji, tütün ve altın hariç diğer fiyatlardaki artış) ise ağustosta aylık yüzde 0.02 azalış gösterirken, yıllık enflasyon ise baz etkisi nedeniyle yüzde 6.09’dan yüzde 6.37’ye yükseldi.
Tüketici fiyatlarındaki bu gelişmeye karşı, üretici fiyatlarındaki değişim daha da şaşırtıcı.
ÜFE’ye (Üretici Fiyatları Endeksi’ne göre) aylık artış sadece yüzde 0.04 (Görülüyor ki, altın tartar gibi fiyat artışları da tartılıyor!) Yıllık artış yüzde 6.38 oranında.
Tarım ürünlerinde yıllık artış yüzde 0.48 gibi düşük bir rakamda. Açık anlatımıyla tarım ürünleri fiyatları artmamış durumda. İmalat sanayinde aylık artış yüzde 1.27 yıllık artış 6.09 oranında. Elektrik, gaz, su fiyatlarına ise yıllık artış yüzde 14.45’i bulmuş.
Özet olarak TÜİK’in belirlediği ağustos ayı fiyat artışları, halkın pazar değerlemelerine göre çok daha aşağılarda görülüyor.
Ne var ki TÜİK rakamlarına güvenmeye mecburuz. Ülke genelinde fiyat artışlarını düzenli ve ciddi olarak izleyen tek kuruluş TÜİK.