Maliyeden idari yapıda tasarruf adımı

Tasarruf tedbirleri yayınlanması sonra­sında mali idareden, idari yapıda da ta­sarruf tedbiri uygulamasına örnek bir adım geldi. 3 Temmuz 2024 tarihli Resmi Gaze­tede yayınlanan 161 numaralı Cumhurbaş­kanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı teşkilatını düzenleyen kararnamede bazı değişiklikler yapıldı.

Değişikliklerden en önemlisi, mevcut yapı itibari ile büyük öl­çüde fonksiyonu daralmış hale gelen def­terdarlık kurumunun mevcut yapısına son verilmesi oldu. Düzenleme ile Defterdar­lık, Gelir İdaresi Başkanlığı taşra teşkilatı birimi olarak konumlanmış oluyor. Vergi dairesi başkanı unvanı da kaldırılarak bu unvan defterdar unvanına dönüştürülüyor.

En özet haliyle söylediğimiz bu düzenle­me, bize göre son derece yerinde olmuştur. Özellikle Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na geçme­si sonrasında büyük illerde defterdarlıklar bünyesinde sadece muhasebe ve muhake­mat müdürlükleri kalmıştı.

Muhasebe mü­dürlükleri zaten teknolojinin yaygınlaşma­sı çerçevesinde vezne fonksiyonunu büyük ölçüde bankacılık sistemine devretmiş, mu­hakemat müdürlüğü ise valilik bünyesinde­ki tüm kamunun hukuk veya avukatlık hiz­metlerini sağladığından daha teknik bir yapı arz etmekteydi.

Bu nedenle de defterdarlık fonksiyonu bu iki fonksiyona biraz geniş kal­maktaydı. Sonuçta, defterdar unvanı ile ya­pılan görev mütenasip olmaktan çıkmıştı. Oysa “Defterdar” tarihi köken itibari ile de önemli bir ağırlığı olan ve daha ziyade gelir fonksiyonunu da içinde taşıyan bir unvandı.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kurulması sıra­sında o günün koşullarında “defterdar” un­vanının Gelir İdaresinde bırakılması mev­cut defterdarlık fonksiyonunun ise bütün diğer bakanlıklarda olduğu gibi “Maliye İl Müdürlüğü”ne dönüştürülmesi konusunda bir çabamız olmuştu. Ancak o günün koşul­larında bunu gerçekleştirmek mümkün ol­mamıştı. O günlerde milli emlak da Maliye Bakanlığı bünyesindeydi.

Karışıklık son bulacak

Yapılan düzenlemeyle hem “defterdar” unvanı tekrar tarihten gelen anlamına uy­gun bir konuma kavuştu, hem de Hazine ve Maliye Bakanlığı bir birimi kapatmak su­retiyle yayınlanan tasarruf tedbirleri ama­cına uygun bir adım atmış oldu. Doğal ola­rak yapılan bu düzenlemenin detaylarının uyarlanabilmesi bakımından yaklaşık iki aylık bir süre öngörüldü. Düzenleme 1 Ey­lül 2024 tarihinde yürürlüğe girmiş olacak. Yapılan düzenlemenin bir sonucu olarak her ne kadar artık oturmaya yüz tutmuş olsa da vergi dairesi müdürü- vergi daire­si başkanı karmaşası da kökten sona ermiş olacak. Gelir İdaresinin taşra teşkilatı, es­kiden olduğu gibi vergi dairesi müdürü-defterdar şeklinde olacak ve karışıklık da böylece tamamen son bulacak.

Yeni düzenlemenin bir diğer olumlu ta­rafı bir yandan Gelir İdaresinin kuruluş amacına uygun olarak merkezle daha doğ­rudan iletişim içerisinde olmanın yanında, “İl İdare Kurulu” gibi köklü yapıda yer alan defterdar, valilik ve idare kuruluna giren il müdürleri ile gerekli olduğunda daha kolay koordine olabilecektir.

Büyük Mükellefler vergi dairesi kapatılıyor

Yapılan düzenlemeyle, Türkiye’de bir ilk olarak kurulan Büyük Mükellefler Vergi Dai­resi Başkanlığı da kaldırılıyor. Bu daireye iliş­kin fonksiyonlar İstanbul Defterdarlığı ve gö­revlendirilen vergi dairesince yürütülecek.

Kuruluşunda, büyük mükellefler vergi dairesi; kendi içerisinde denetim fonksi­yonu da bulunan ve Türkiye’nin en hacim­li, en büyük mükelleflerine özelge vermek dahil, uzmanlıkla hizmet verebilen ve aynı zamanda mükellefleri de daha yakından ta­kip edebilen bir yapı olması hedeflenmiş­ti.

Denetim fonksiyonunun Gelir İdaresi Başkanlığı’nın tamamen dışına çıkarılma­sıyla büyük mükellefler vergi dairesinin en önemli aksiyon kanatlarından biri önemli ölçüde sınırlanmıştı.

Geçen zaman içeri­sinde kuruluş amacına çok da uygun bir ge­lişme sağlanmadığı görülmüş olacak ki, bu düzenlemeyle Büyük Mükellefler Vergi Da­iresi Başkanlığı da tamamen uygulamadan kaldırılmış oluyor. Böylece, İstanbul’da def­terdarlık, büyük mükelleflere hizmet veren ihtisas vergi dairesini de bünyesinde barın­dıran bir yapıya kavuşmuş olacak.